Antoni Wysocki (żołnierz)

Wojsko i służby mundurowe

Antoni Wysocki, który przyszedł na świat 25 maja 1884 roku w Poznaniu, jest postacią niezwykle istotną w polskiej historii. Jako uczestnik Powstania Wielkopolskiego, odegrał kluczową rolę w walce o niepodległość regionu. Jego zaangażowanie i determinacja były widoczne podczas dowodzenia wojskową kompanią wildecką Straży Ludowej.

Wysocki był dowódcą jednostki, która jako pierwszy oddział dotarła pod Hotel Bazar w dniu rozpoczęcia powstania. Jego działania miały ogromne znaczenie dla morale walczących i przyczyniły się do sukcesów militarnej operacji.

Niestety, jego życie zakończyło się tragicznie 22 października 1940 roku we Lwowie, ale jego dziedzictwo trwa w pamięci ludzi, którzy pamiętają o jego heroicznej postawie.

Życiorys

Antoni Wysocki był synem Michała, który pracował jako siodlarz, oraz Marii noszącej nazwisko Stępniak. W latach 1902–1904 kształcił się w rzemiośle drukarskim, co zaowocowało otrzymaniem świadectwa ukończenia szkoły. Do momentu wybuchu I wojny światowej, Wysocki pracował w swoim fachu.

W sierpniu 1912 roku aktywnie brał udział w powstawaniu pierwszych drużyn skautowych w Poznaniu. Na początku nosiły one nazwę Towarzystwa Gier i Zabaw dla Młodzieży „Zorza”, a później przekształciły się w Towarzystwo Skautów „Zorza”, a ostatecznie w hufiec „Zorza”, którego Antoni został dowódcą.

W 1914 roku zaangażował się w działalność Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, gdzie reprezentował kierunek niepodległościowy, w przeciwieństwie do bardziej legalistycznego podejścia innych członków. W styczniu 1914 roku z organizacji „Sokół” powstała nowa instytucja, czyli Towarzystwo Gier i Zabaw Ruchowych „Zorza”, której celem było promowanie kultury fizycznej oraz oświaty. Wysocki był jednym z głównych inicjatorów założenia tej organizacji, a w jej skład wchodziła między innymi Salomea Kleps, która później została jego żoną.

W latach 1914–1915 Antoni współorganizował Tajną Organizację Niepodległościową. Po rozpoczęciu I wojny światowej został zmobilizowany do gwardii, a w jej trakcie walczył w oddziałach pruskich na froncie wschodnim. W 1916 roku został awansowany na podoficera.

W tym samym roku powstała Główna Kwatera Skautowa na Rzeszę Niemiecką, mająca na celu zjednoczenie działających dotąd osobno drużyn skautowych z Poznania. Większość drużyn do niej przystąpiła, jednak hufiec „Zorza” pozostał niezależny. Wysocki wyrażał obawy związane z utratą samodzielności oraz kładł większy nacisk na szkolenie militarne niż na działania wychowawcze.

W sierpniu 1918 roku hufiec „Zorza” przystąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej, co skutkowało otrzymaniem rozkazu dotyczącego obserwacji koszar saperów w Wilnie oraz magazynów kolejowych. Wkrótce potem Antoni Wysocki został mianowany komendantem dzielnicy Poznań – Wilda. Został również członkiem komisji wojskowo-policyjnej Rady Ludowej miasta Poznania.

Udział w powstaniu wielkopolskim

Na miesiąc przed wybuchem powstania wielkopolskiego, Antoni Wysocki wziął udział w pierwszym posiedzeniu polskiej Komendy Straży Obywatelskiej, które odbyło się w Poznaniu. Przewidując nadchodzące walki w tym regionie, został mianowany dowódcą wojskowym dzielnicy Poznań – Wilda.

27 grudnia 1918 roku, Wysocki objął dowództwo nad 100-osobową kompanią wildecką Straży Ludowej. To właśnie ten oddział był pierwszym, który dotarł pod Hotel Bazar. Po tym znaczącym wydarzeniu, jego działania skupiły się na zajęciu koszar saperów, które mieściły się na Wildzie.

Dnia 6 stycznia 1919 roku, również odegrał kluczową rolę podczas zajęcia stacji lotniczej na Ławicy w Poznaniu.

Działalność po powstaniu wielkopolskim

W kwietniu 1919 roku Antoni Wysocki objął stanowisko dowódcy II baonu Straży Ludowej, co miało miejsce po zakończeniu powstania wielkopolskiego. W miarę zachodzących zmian w strukturze organizacyjnej, przeszedł do Obrony Krajowej. W czerwcu tego samego roku uzyskał tytuł podporucznika.

W okresie od 1919 do 1922 roku pełnił służbę w II baonie Obrony Krajowej, a następnie w kolejnych formacjach tego oddziału. Jego zaangażowanie w działalność wojskową kontynuowane było także podczas II powstania śląskiego, w którym brał udział w dniach 20–25 sierpnia 1920 roku.

W dniu 5 marca 1921 roku Antoni Wysocki otrzymał zaszczytny awans na stopień porucznika. Jego aktywność w zrywie narodowym nie zakończyła się na tym, bowiem od 3 maja do 5 lipca 1921 roku uczestniczył w III powstaniu śląskim.

W roku 1935 Wysocki sprawował funkcję podreferenta kontroli, będąc zastępcą kierownika Karola Marcinkowskiego, w Wielkopolskim Muzeum Wojskowym w Poznaniu. Angażował się także w działalność organizacji weteranów powstania wielkopolskiego. Również w tym roku opublikował artykuł zatytułowany „Zarys historii Towarzystw Powstańców” w Jedniodniówce Powstańca Wielkopolskiego (Poznań 1935, s. 7–17).

Antoni Wysocki utrzymywał stały kontakt z poznańskim harcerstwem. W sierpniu 1935 roku przewodniczył corocznej akademii organizowanej przez Towarzystwo Powstańców i Wojaków, gdzie wygłosił również przemówienie wstępne, poświęcone bohaterskim staraniom Wojska Polskiego w walce z nawałą bolszewicką.

Okres II wojny światowej

W dniu 4 września 1939 roku Antoni Wysocki, w obliczu narastającego zagrożenia, rozpoczął swoją ewakuację z Poznania. Wraz z Armią Poznań przeszedł na wschodni brzeg Wisły, gdzie przyjął na siebie odpowiedzialność prowadzenia konwoju samochodów w kierunku Lwowa. Tam, w ramach komitetu wielkopolsko-pomorskiego, zajął się organizacją przerzutów Polaków przez granice węgierską i rumuńską.

W tragicznych wydarzeniach września 1939 roku, 20 września, Wysocki walczył w obronie Lwowa, pełniąc funkcję zastępcy dowódcy oddziału szturmowego. Jego zaangażowanie i determinacja w obliczu niepewności i chaosu były nieocenione.

Jednakże, 5 października 1939 roku, los Wysockiego odmienił się drastycznie, gdy został aresztowany przez władze sowieckie – UNKWD. Po tym wydarzeniu, 2 sierpnia 1940 roku, odbyła się rozprawa przed Sądem Obwodowym we Lwowie, na której Wysockiemu postawiono poważne zarzuty. Został skazany na rozstrzelanie na podstawie artykułów 54-2 oraz 54-11 Kodeksu karnego USRR, co dotyczyło m.in. powstania zbrojnego i zorganizowanej działalności mającej na celu obalenie władzy.

Przez cały czas oczekiwania na wykonanie wyroku, Antoni Wysocki był przetrzymywany we lwowskim więzieniu nr 2 na Zamarstynowie. Ostatecznie wyrok został wykonany 22 października 1940 roku, kończąc tragiczny rozdział w jego życiu i działalności.

Odznaczenia

Antoni Wysocki, jako żołnierz, zasłużył się poprzez zdobycie wielu cennych odznaczeń, które są dowodem jego odwagi i poświęcenia. Poniżej znajdziesz szczegółowy wykaz tych nagród:

  • krzyż niepodległości z mieczami,
  • krzyż walecznych,
  • srebrny krzyż zasługi,
  • śląski krzyż powstańczy.

Przypisy

  1. Pismo nr CA-IV-3315/PZ/98 z dnia 15.10.1999 r. – MSWiA, Centralne Archiwum, Warszawa.
  2. Dokumenty Obrony Lwowa 1939 – Artur Leinwand – Instytut Lwowski, Warszawa 1997 r.
  3. Informacja od Stowarzyszenie POSZUK we Lwowie.
  4. Protokół z 14.01.1949 r. z Sądu Grodzkiego w Poznaniu – sprawa o uznanie za zmarłego.
  5. Powstanie Wielkopolskie 1918-1919 – wybór źródeł – Antoni Czubiński, Bogusław Polak – Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1983 r.
  6. a b Wielkopolska w walce o niepodległość 1918-1919 – Leszek Grot, Ignacy Pawłowski, Michał Pirko – Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1968 r.
  7. a b Z postępowych tradycji oręża polskiego 1917-1939 – Ignacy Pawłowski – Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1966 r.
  8. Dzieje Poznania 1793-1945 – pod red. Jerzego Topolskiego i Lecha Trzeciakowskiego – Wydawnictwo Naukowe PWN – Warszawa-Poznań 1994 r., 1998 r.
  9. a b c d Wilda–dzielnica Poznania 1253-1939 – Magdalena Mrugalska-Banaszak – Wydawnictwo Miejskie, Poznań 1999 r.
  10. a b c Powstanie Wielkopolskie 1918-1919 – zarys dziejów – Antoni Czubiński, Zdzisław Grot, Benon Miśkiewicz – Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Poznań 1978 r.

Oceń: Antoni Wysocki (żołnierz)

★★★★★
Średnia ocena:4.84 Liczba ocen:13