Jerzy Antoni Wojciechowski

---

Życiorys

Jerzy Antoni Wojciechowski był osobą o bogatej edukacji i karierze zawodowej. Jako syn znanego szachisty Antoniego Wojciechowskiego, jego zamiłowanie do nauki i technologii zaczęło się od najmłodszych lat. Po zakończeniu nauki w 1948 roku w Gimnazjum Humanistycznym im. Świętego Jana Kantego w Poznaniu, kontynuował dalsze kształcenie w liceum ogólnokształcącym w tym mieście.

W 1950 roku, po uzyskaniu świadectwa dojrzałości, zadecydował o rozpoczęciu studiów na Wydziale Chemicznym Politechniki Wrocławskiej. 25 lutego 1954 roku uzyskał dyplom inżyniera chemika, skupiając się na technologii tworzyw sztucznych. Po ukończeniu studiów szybko podjął pracę jako projektant w Biurze Projektów i Studiów Przemysłu Chemicznego „Biprochem” w Gliwicach.

W 1956 roku, Jerzy Wojciechowski kontynuował swój rozwój akademicki, uzyskując tytuł magistra na Politechnice Śląskiej, ze specjalizacją w dziedzinie inżynierii chemicznej. Wkrótce po tym rozpoczął pracę w gliwickim Oddziale Produkcyjnym Zjednoczonych Gospodarczych „Veritas”. Jego kariera nabrała tempa, gdy w 1959 roku został kierownikiem Pracowni Inżynierii Chemicznej w Zakładzie Technologicznym Instytutu Ciężkiej Syntezy Chemicznej w Blachowni Śląskiej, a dwa lata później objął stanowisko adiunkta.

W okresie swojej pracy, nawiązał współpracę z zespołem dr. inż. J. Wasilewskiego, zajmując się badaniami nad procesem katalitycznego utleniania etylenu do tlenku etylenu w złożu fluidalnym. W 1974 roku Docent Wojciechowski uzyskał stopień doktora na Politechnice Warszawskiej, co otworzyło mu nowe możliwości naukowe. Rok później, jego wiedza i doświadczenie zostały docenione, kiedy to został docentem w Instytucie Ciężkiej Syntezy Organicznej „Blachownia”. W latach 1972–1976 pełnił tam także funkcję dyrektora, przyczyniając się do rozwoju instytucji.

Kariera naukowo-badawcza

Jerzy Wojciechowski, w swoich badaniach, koncentrował się na zagadnieniach związanych z katalizą heterogeniczną i kinetyką gazów, w szczególności w kontekście ochrony środowiska. Jego działalność rozpoczęła się w Instytucie Ciężkiej Syntezy Organicznej, gdzie pracował w Zakładzie Inżynierii Przemysłowej. Właśnie tam, bezpośrednio po podjęciu zatrudnienia, zajął się zagadnieniami związanymi z katalizą heterogeniczną.

W ramach tych badań przeprowadził szczegółowe badania laboratoryjne, które zostały wsparte obliczeniami analitycznymi. To właśnie te działania przyczyniły się do stworzenia pierwszej polskiej receptury na katalizator przemysłowy w 1971 roku, w momencie gdy Polska wciąż sprowadzała tego typu materiały z Francji. W latach 1972–1973 technologia Wojciechowskiego została wdrożona w kilku kluczowych zakładach, takich jak Katowicka Fabryka Farb i Lakierów, Śląska Fabryka Kabli oraz w Kombinacie Górniczo-Hutniczym Miedzi w Lublinie.

Podczas swojej kariery zdobył również cenne doświadczenie w organizacji pracy, uczestnicząc w stażach naukowych i przemysłowych w Wielkiej Brytanii oraz w Niemczech. W 1972 roku, na wniosek profesora Edwarda Grzywy, objął stanowisko dyrektora Instytutu Ciężkiej Syntezy Organicznej. Pomimo swojego bezpartyjnego statusu, jemu stawiano liczne zarzuty polityczne, co skłoniło go do złożenia dymisji w 1976 roku oraz powrotu do prac badawczych, gdzie kontynuował badania nad katalitycznym dopalaniem zanieczyszczeń organicznych z gazów odpadowych.

Przenosząc się do Krakowa, Jerzy Wojciechowski podjął pracę w Instytucie Katalizy i Fizykochemii Powierzchni Polskiej Akademii Nauk, angażując się na stanowisku głównego specjalisty ds. projektowania i badań. Tam kierował zespołem związanym z katalizą utleniania lotnych związków organicznych. W wyniku swoich prac zgłosił do opatentowania kilka receptur na katalizatory oraz temat, który uważany jest za jego największe osiągnięcie – technologię Swingtherm.

Technologia Swingtherm, nad którą Wojciechowski pracował przez około czterdzieści lat w ICSO w Kędzierzynie-Koźlu, polega na przeprowadzaniu gazów przez reaktor w rytmie analogicznym do swinga, co odzwierciedla się w nazwie tej technologii. Drugi człon „therm” odnosi się natomiast do specyficznych właściwości ciepła przenoszonego przez gazy. Od momentu swojego wprowadzenia, technologia ta wzbudza zainteresowanie na arenie międzynarodowej, a według jej zasad powstało około dwustu instalacji na całym świecie z reaktorem katalityczno-rewersyjnym.

Współpraca z renomowanymi profesorami, takimi jak P.R. Dilley, G.D. Blanpied i J.R. Turk, zaowocowała zgłoszeniami patentowymi oraz licencjami sprzedawanymi do takich krajów jak Szwecja, Austria, Węgry, Francja, Hiszpania i Holandia.

W 1990 roku Wojciechowski założył Laboratorium Katalizy Stosowanej SwingTherm, w którym kontynuował badania mające na celu udoskonalenie metody oraz nowych receptur dla katalizatorów regeneratorów ciepła. Wiele z tych prac odbywało się pod kierunkiem Jadwigi Foryś, która odegrała kluczową rolę w udoskonaleniu receptur, co pozwoliło na redukcję zużycia energii elektrycznej. Oprócz SwingTherm, Wojciechowski opracował również metody pochodne, takie jak Bi-Kat, ECOS i ADSO.

Jerzy Wojciechowski zmarł w 1995 roku i został pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie (część wojskowa, kw. LXXXVI-15-38). Laboratorium Katalizy Stosowanej Swingtherm® wciąż funkcjonuje, a Fundacja Swingtherm im. Doktora Nauk Technicznych Jerzego Wojciechowskiego, którą prowadzi jego żona, Urszula, kontynuuje jego dziedzictwo.

Nagrody i wyróżnienia

Jerzy Antoni Wojciechowski, wybitny przedstawiciel polskiej nauki i techniki, zdobył liczne wyróżnienia oraz nagrody w uznaniu za swoje osiągnięcia i wkład w rozwój branży. Poniżej przedstawiamy wykaz jego najważniejszych odznaczeń:

• Odznaka „Racjonalizator Produkcji” (1967),
• Dwie nagrody ministra szkolnictwa wyższego, nauki i techniki (1971, 1973),
• Honorowa odznaka „Mistrz Techniki Polskiej” (1973),
• Nagroda przewodniczącego Komitetu Nauki i Techniki (1973),
• Odznaka honorowa „Zasłużonemu dla ICSO” (1976),
• Nagroda ministra przemysłu chemicznego (1976),
• Nagroda Zarządu Głównego NOT (1976),
• Nagroda im. Profesora Walerego Goetla,
• Srebrny medal na Wystawie Wynalazków IENA’94 w Norymberdze,
• Brązowy Krzyż Zasługi (1970),
• Srebrny Krzyż Zasługi (1972),
• Złoty Krzyż Zasługi (1974),
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1975),
• Nagroda przyznawana przez PAN – za opracowanie sposobu katalitycznego wytwarzania mieszanin gazowych o niskim stężeniu oraz aparatury do stosowania sposobu w magazynach owoców (1980),
• Technologia Swingtherm uzyskała dyplom (2002) oraz nagrodę Złoty Orbital (2003) w konkursie czasopisma „Rynek Chemiczny”.

Publikacje

Jerzy Antoni Wojciechowski ma na swoim koncie liczne publikacje, które przyczyniają się do rozwoju technologii katalitycznego oczyszczania gazów przemysłowych. Oto niektóre z nich:

• Jerzy Wojciechowski. Swinghterm – nowy proces katalitycznego oczyszczania gazów odlotowych. Polish Technical Review nr 4, 1982,
• Jerzy Wojciechowski, Jerzy Haber. Swinghterm – nowy ekonomiczny proces katalitycznego spalania gazów spalinowych. Applied Catalysis nr 4, 1982,
• Jerzy Wojciechowski. Swinghterm – nowa metoda katalitycznego oczyszczania gazów. Przemysł chemiczny nr 62/9, 1983,
• Jerzy Wojciechowski. Swinghterm process – wielka szansa dla ochrony środowiska. Polish Technical Review nr 5-6/1984,
• Jerzy Wojciechowski, Blanpied G.D, Bartsch J.A. Porównanie usuwania etylenu za pomocą spalania katalitycznego i chemicznej absorpcji. Fourth CA Research Conference 23-26 lipca 1985, Karolina Północna, USA,
• Jerzy Wojciechowski. Katalityczne i chemisorpcyjne usuwanie etylenu z przechowalni płodów organicznych. Chłodnictwo nr 4/1986,
• Jerzy Wojciechowski. Mniej oparów przemysłowych. Aura nr 11/1986,
• Jerzy Wojciechowski. Swinghterm katalityczne konwertery etylenu. International Fruit World nr 3/1987,
• Jerzy Wojciechowski. Usuwanie etylenu z gazów za pomocą spalania katalitycznego. Międzynarodowa Konferencja Postharvest 1988. Uniwersytet w Leuven w Belgii 29.08-02.09.1988,
• Jerzy Wojciechowski. Swinghterm – nowe urządzenia do niszczenia etylenu. Fruit Science Reports, Vol XV No 3/1988,
• Jerzy Wojciechowski. Katalityczne oczyszczanie gazów za pomocą procesów odwracalnych. II Kongres na temat Ochrony Środowiska w Aglomeracjach Miejsko-Przemysłowych. Kraków, 19-20 czerwca 1990.

Każda z wymienionych prac stanowi istotny wkład w rozwój badań nad ekologicznymi metodami oczyszczania gazów przemysłowych, oferując innowacyjne podejście do złożonych problemów związanych z ochroną środowiska.

Wykaz projektów wynalazczych dotyczących procesu i instalacji Swingtherm

Wykaz wynalazków i innowacyjnych rozwiązań opracowanych przez Jerzego Antoniego Wojciechowskiego obejmuje szereg istotnych projektów technicznych, które są szczególnie ważne w kontekście procesu i instalacji Swingtherm.

• J. Wojciechowski. Wypełnienie ceramiczne zwłaszcza do regeneratora ciepła. P-283714, 1990,
• J. Wojciechowski. Sposób katalitycznego rewersyjnego oczyszczania gazów. P-283938, 1990,
• J. Wojciechowski, Z. Wysocki, M. Pindel, J. Foryś. Sposób i urządzenie do usuwania zanieczyszczeń smolistych z gazów. W-90270, 1990,
• J. Wojciechowski, Z. Wysocki, M. Pindel, J. Foryś. Katalityczny reaktor rewersyjny do oczyszczania przemysłowych gazów odlotowych. W-90271, 1990,
• J. Wojciechowski. Katalityczny reaktor rewersyjny do dopalania gazów zwłaszcza przemysłowych gazów odlotowych. P-287340, 1990,
• J. Wojciechowski. Sposób spalania ciekłych lub stałych odpadów organicznych. P-289900 z dnia 16.04.1991,
• J. Wojciechowski. Sposób niszczenia odpadów lakierniczych i z tworzyw sztucznych. P-288176, 10.12.1990.

---

Oceń: Jerzy Antoni Wojciechowski

---