Tadeusz Malinowski (archeolog)

---

Życiorys

Tadeusz Malinowski to postać o bogatej historii, który był synem Czesławy z domu Brożek oraz Czesława Malinowskiego herbu Pobóg. Był również bratem Andrzeja, znanego polskiego antropologa. W młodości doświadczył tragicznych wydarzeń drugiej wojny światowej, gdy po ucieczce ojca za granicę oraz aresztowaniu matki przez Gestapo, zmuszony był mieszkać u rodziny w Radomiu i Lublinie. Po wojnie, najpierw osiedlił się w Chełmie Lubelskim, a następnie przeniósł się do Szczecina w latach powojennych.

Jego edukacja została zakończona w roku 1955, kiedy to ukończył studia archeologiczne na Uniwersytecie Poznańskim. W dalszych latach uzyskał stopień doktora w 1960 roku oraz doktora habilitowanego w 1969 roku. W 1980 roku został profesorem nadzwyczajnym, a w 1989 roku tytuł profesora zwyczajnego. Jego mentoriami byli znakomici naukowcy, tacy jak Józef Kostrzewski, Witold Hensel oraz Eugeniusz Frankowski. Kiedy uzyskał stopień doktora, jego dorobek obejmował już imponującą liczbę 47 publikacji naukowych.

W latach 1950-1975 pracował w Muzeum Archeologicznym w Poznaniu, a później, aż do 1993 roku, piastował stanowisko profesora w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Słupsku. Następnie, do roku 2002, był związany z Uniwersytetem Zielonogórskim. W ramach swojej kariery prowadził wykłady gościnne na wielu prestiżowych uczelniach, takich jak Uniwersytet Łódzki, gdzie wykładał w latach 1973-1974, a także w Instytucie Archeologii i Etnografii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu w latach 1979-1980 oraz w Wyższej Szkole Umiejętności Społecznych w Poznaniu od 2002 do 2004 roku. Brał czynny udział w wielu wykopaliskach archeologicznych, zarówno w Wielkopolsce, jak i poza jej granicami.

Do jego osiągnięć należy badanie grodziska wczesnośredniowiecznego w Saint-Jean-le Froid we Francji, a także prace nad cmentarzyskiem położonym na górze Rowokół w Smołdzinie. W Komorowie zajmował się zarówno odkryciami związanymi z cmentarzyskiem wczesnośredniowiecznym, jak i śladami osadnictwa nowożytnego.

Tadeusz Malinowski jest autorem przeszło 380 publikacji naukowych, w tym wielu książek, które znalazły się w obiegu zarówno w kraju, jak i za granicą, m.in. w Belgii, b. Czechosłowacji, Francji, Japonii, b. Jugosławii, Niemczech, Norwegii, Stanach Zjednoczonych, na Węgrzech, w Wielkiej Brytanii oraz we Włoszech.

Po przejściu na emeryturę, jego obszerny księgozbiór wraz z materiałami ilustracyjnymi został zakupiony przez Uniwersytet Rzeszowski i przekazany do tamtejszego Instytutu Archeologii w celu digitalizacji.

Jako profesor emeritus mieszkał w Poznaniu, kontynuując działalność akademicką jako recenzent doktoratów i habilitacji, a także prowadząc dalsze badania naukowe.

Działalność badawcza

W ramach swojej kariery naukowej, Tadeusz Malinowski koncentrował się na obrządkach pogrzebowych w pradziejach oraz wczesnym średniowieczu w Europie Środkowej. Jego zainteresowania obejmowały także znaczenie bursztynu, przedstawienia twarzy w ceramice obrzędowej, a także instrumenty muzyczne oraz narzędzia dźwiękowe odkryte podczas wykopalisk od pradziejów po nowożytność. Badania te dotyczyły również etnogenezy Słowian oraz szerokich interdyscyplinarnych tematów związanych z pradziejami. Jako pracownik Muzeum Archeologicznego w Poznaniu wzbogacił swoje doświadczenie w zakresie muzealnictwa archeologicznego.

Działalność pozanaukowa

Tadeusz Malinowski był także aktywnym uczestnikiem życia kulturalnego, pełniąc funkcję wiceprzewodniczącego zarządu okręgu Związku Zawodowego Pracowników Kultury i Sztuki w Poznaniu w latach 1970-1973. Wspólnie ze swoim bratem Andrzejem Malinowskim przyczynił się do publikacji książki Wspomnienia z obozów – Majdanek-Oświęcim-Ravensbrück-Neu Rohlau-Zwodau Czesławy Malinowskiej, która ukazała się w Wydawnictwie Sorus w Poznaniu w 2008 roku.

Członkostwa naukowe

Tadeusz Malinowski, będący wpływowym archeologiem, był członkiem wielu prestiżowych towarzystw i komitetów naukowych, które znacząco wpływały na rozwój wiedzy archeologicznej w Polsce i za granicą. Poniżej przedstawiamy jego ważne członkostwa:

• 1957 – Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk,
• 1967 – Current Anthropology w Chicago,
• 1973 – Komitet Archeologii Oddział PAN w Poznaniu,
• 1983 – The Study Group on Music Archaeology w Hanowerze,
• 1990 – Komitet Nauk Pra- i Protohistorycznych PAN,
• 1993 – Komitet Archeologii Oddział PAN we Wrocławiu,
• 1999 – Lubuskie Towarzystwo Naukowe.

Każde z tych członkostw nie tylko podkreśla jego wkład w rozwój archeologii, ale także potwierdza jego zaangażowanie w dialog naukowy na międzynarodowym poziomie.

Odznaczenia

Lista zacnych wyróżnień i odznaczeń Tadeusza Malinowskiego odzwierciedla jego znaczący wkład w dziedzinie archeologii oraz działalność na rzecz społeczeństwa. Jego dorobek nagradzany był na przestrzeni lat, co widać w poniższych przykładach:

• 1978 Złoty Krzyż Zasługi,
• 1990 Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
• 1998 Medal Komisji Edukacji Narodowej (KEN).

Publikacje

Tadeusz Malinowski, wybitny archeolog, jest autorem 18 książek, w tym:

• Katalog cmentarzysk ludności kultury łużyckiej w Polsce, tom 1 i 2, Warszawa, 1961, Instytut Historii Kultury Materialnej PAN,
• Obrządek pogrzebowy ludności kultury pomorskiej, Wrocław, Warszawa, Kraków, 1969, Ossolineum,
• Katalog cmentarzysk ludności kultury pomorskiej, tom 1-3, Słupsk 1979-1981, Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Słupsku,
• Wielkopolska w otchłani wieków, Poznań 1985, Wydawnictwo Poznańskie,
• Laski. Materiały z cmentarzyska kultury łużyckiej, część 1 do 4, Słupsk, 1988-1991, Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Słupsku,
• Komorowo, stanowisko 1: grodzisko kultury łużyckiej – faktoria na szlaku bursztynowym, Rzeszów, 2006, Uniwersytet w Rzeszowie.

Oprócz tego, Malinowski napisał około 380 publikacji naukowych, w tym:

• Grodziska kultury łużyckiej w Wielkopolsce, „Fontes Archaeologici Posnanienses”, tom 5, 1955,
• Obrządek pogrzebowy ludności kultury łużyckiej w Polsce, „Przegląd Archeologiczny”, tom 14, 1962,
• Problem pogranicza prasłowiańsko-prailiryjskiego, „Slavia Antiqua”, tom 21, 1975,
• Les hochets en argile dans la civilisation lusacienne de Pologne (age du bronze – age du fer), w: „La pluridisciplinarite en archeologie musicale”, tom 1, Paris, 1994,
• Niektóre zagadnienia rozwoju kulturowego u schyłku epoki brązu i we wczesnej epoce żelaza w Europie Środkowej, w: „Kultura pomorska i kultura grobów kloszowych”, Warszawa, 1995,
• Łaba – Odra – Wisła: oddziaływania kulturowe u schyłku epoki brązu i we wczesnej epoce żelaza, w: „Rola Odry i Łaby w przemianach kulturowych epoki brązu i epoki żelaza”, Wrocław-Gliwice, 1997.

Życie prywatne

Tadeusz Malinowski był żonaty z Marią Malinowską, również archeolożką, która podjęła się wykopalisk w Ostrowie Tumskim. W ślubie, który odbył się w 1955 roku, stworzyli wspólne życie z pasją do archeologii.

Ponadto, małżeństwo doczekało się dwójki dzieci: córki Anny Felbabel, która przyszła na świat w 1955 roku, oraz syna Antoniego Malinowskiego, który urodził się w 1962 roku.

Warto również wspomnieć, że Tadeusz Malinowski występuje w pełnometrażowym filmie dokumentalnym z 2012 roku, zatytułowanym „Eksmisja”, którego reżyserem jest Filip Antoni Malinowski.

---

Oceń: Tadeusz Malinowski (archeolog)

---