Gmach I Oddziału ZUS w Poznaniu

---

Architektura i historia

Obiekt usytuowany jest przy ulicy J. H. Dąbrowskiego 12/16 (narożnik z ulicą A. Mickiewicza) i został zaprojektowany specjalnie dla Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych. W 1931 roku w gmachu funkcjonował również Bank Rolny, który był powiązany z pobliską siedzibą Izby Rolniczej. Oprócz tego znajdowały się tam także biura oraz inne formy działalności gospodarczej.

Architektura obiektu jest podzielona na centralną, 7-kondygnacyjną część urzędową, a po bokach znajdują się niższe, boczne skrzydła z mieszkaniami przeznaczonymi dla pracowników. W samym sercu założenia umieszczono podwórko z ogrodem, które wzbogacało przestrzeń o elementy rekreacyjne. Wyróżniającym się elementem charakteryzującym budynek jest innowacyjne, awangardowe rozwiązanie elewacji, które cechuje się zharmonizowanym rytmem monumentalnych lizen. W chwili oddania do użytku, gmach był jednym z najnowocześniejszych biurowców w Poznaniu, a w 1937 roku oddano do użytkowania równie zaawansowany Budynek Oddziału 1 PKO BP w Poznaniu.

Architektura gmachu łączy różnorodne tendencje, w tym:

• modernistyczną – odnoszącą się do stylu biurowców z lat 20. i 30. XX wieku, które powstawały w USA i Niemczech,
• tradycyjną – gdzie lizeny układają się w rytm krenelażu, przypominając średniowieczne zamki.

Połączenie tych dwóch stylów mogło przyczynić się do wywołania wrażenia solidności, jak i nowoczesności w zarządzaniu majątkiem przez klientów. Wewnątrz gmachu znajdowały się ciekawe elementy wystroju, takie jak stiukowe ornamenty, które nawiązywały do polskiej tradycji art déco.

W latach powojennych, w budynku działała pracownia architektoniczna Stanisława Pogórskiego, w której pracowali lub współpracowali uznani architekci, tacy jak Jan Wellenger, Aleksander Lendzion, Lech Sternal, Bogdan Cybulski, Stefan Słoński, Tadeusz Płończak, Leonard Tomaszewski, Roman Pękalski, Jerzy Tuszowski, Sylwester Pajzderski oraz Roger Sławski.

Prowadzono tu projekty takie jak Wieżowiec Miastoprojektu (który był częścią większej, niezrealizowanej koncepcji Urzędu Wojewódzkiego), gmach Urzędu Skarbowego przy ul. Libelta, rozbudowa Biblioteki Uniwersyteckiej, a także realizacja projektów budynków mieszkalnych na ulicach Rolnej, Kościuszki oraz Stalingradzkiej.

Czerwiec 1956

Gmach I Oddziału ZUS w Poznaniu zyskał ogromne znaczenie podczas wydarzeń związanych z poznańskim czerwcem w 1956 roku. Obiekt pełnił kluczową rolę w trudnych chwilach walk ulicznych.

Na dachu budynku zainstalowana była stacja, która miała na celu zagłuszanie radiostacji zachodnich. Takie działania miały na celu ograniczenie dostępu do informacji, które mogłyby wpłynąć na morale protestujących.

W dniu 28 czerwca, grupa demonstrantów z ulic Dąbrowskiego i Kochanowskiego zdobyła dach tego gmachu, gdzie z determinacją zrzucili te urządzenia na bruk. To działanie miało głęboki symboliczny wymiar dla walczących, pokazując ich walkę przeciwko opresji oraz dążenie do wolności.

---

Oceń: Gmach I Oddziału ZUS w Poznaniu

---