Strzeszyn (Poznań)

---

Położenie

Granice Strzeszyna wyznaczają linia kolejowa kierująca do Obornik Wielkopolskich, na której znajduje się przystanek Poznań Strzeszyn, a także ulice: Beskidzka oraz Lutycka.

Obszar ten dzieli się na cztery wyraźnie określone części:

• Strzeszyn Stary,
• Osiedle Literackie (nazwa wywodzi się od ulic, które są patronowane przez znanych pisarzy: polskich, angielskich, francuskich, niemieckich oraz rosyjskich, w tym ulica Literacka), często nazywane również Parkowym,
• Grecki (związane z patronami ulic, którymi są pisarze starożytnych czasów Grecji i Rzymu),
• Osiedle Wojskowe.

W dolnej części Strzeszyna znajdują się lasy, które zlokalizowane są w dolinie Bogdanki, będącej częścią golęcińskiego klina zieleni. W północnej części tych lasów można znaleźć miejsce nad Jeziorem Strzeszyńskim, gdzie usytuowany jest Strzeszynek, będący jednym z centrów wypoczynkowych w Poznaniu.

Na terenie Strzeszyna znajduje się również pomnik przyrody – aleja dębowo-jesionowa przy ul. Jastrowskiej, zachwycająca pięknem natury.

Komunikacja

Strzeszyn w Poznaniu ma dobrze rozwiniętą sieć komunikacyjną zapewniającą łatwy dostęp do reszty miasta. W ciągu dnia można skorzystać z kilku linii autobusowych, takich jak 124, 146, 160, 164, 168, 170, 835, 836 oraz 837. Warto również zwrócić uwagę na nocne połączenia, które obejmują linie 216 oraz 226. Dodatkowo, latem w ofercie pojawia się linia 195, co jeszcze bardziej ułatwia poruszanie się po okolicy.

Nazwa

Nazwa miejscowości ma swoje korzenie w imieniu Strzesz, Strzeszo, które jest skróconą formą od pełniejszego imienia Strzesław. Istnieje również teoria, że może ono pochodzić od przezwiska Strzecha. Historia zapisu tej nazwy prezentuje się w następujący sposób: pierwsze wzmianki pochodziły z roku 1388, gdzie występowało Strzeszino, w kolejnych latach zapisywano ją jako Streszino (1389), Stresino (1395) oraz Strzeszino (1404), aby ostatecznie przyjąć formę Strzeszyn w 1791 roku.

Historia

Na terenie Strzeszyna obecne są niezwykle ciekawe ślady ludzkiej obecności, które sięgają III wieku p.n.e., kiedy to istnieją pozostałości z cmentarzyska. Plemiona, które wtedy zamieszkiwały te tereny, były wędrowne, ale stałe osadnictwo datowane jest na okres od VII do IX wieku.

Dawna wieś szlachecka była po raz pierwszy wzmiankowana w 1388 roku jako Strzeszyn magna. W tym samym czasie pojawiła się również nazwa Strzeszin parva, przypisująca ją do lokalizacji Strzeszynka. Wówczas już istniał młyn z jednym kołem, znanym jako młyn korzeczny – w 1405 odnotowano Grzegorza Papieża jako młynarza. Młyn ten był również wspomniany w 1536 i 1563 roku. W 1521 roku miasto Poznań zawarło umowę z właścicielami Strzeszyna na dostarczanie wody z Bogdanki.

W okresie XV–XVI wieku na terenie osady istniał kościół, a w XIX wieku działały takie instytucje jak gorzelnia, mleczarnia oraz cegielnia. W 1910 roku utworzono przystanek kolejowy Poznań Strzeszyn, chociaż budynek stacyjny został rozebrany w 2013 roku. W okolicy około 1914 roku wzniesiono jednoklasową szkołę, której teren został przekazany pod budowę przez hrabiego Feliksa Przyłuskiego. W czasach zaboru pruskiego osada nosiła niemiecką nazwę Sedan.

Majątek przy ul. Biskupińskiej pozostał w rękach niemieckich aż do 1939 roku, będąc własnością rodziny Maxa Jouanne’a z Klęki. W czasie okupacji, zarząd miejski postanowił wykupić tereny, nabywając za milion marek 1000 hektarów, w tym gorzelnię, lasy oraz jezioro Strzeszyńskie. W tym samym czasie nakazano usunięcie historycznego krzyża, który został przywrócony zaraz po wojnie.

Strzeszyn został włączony w obręb miasta Poznania w 1940 roku. W wyniku wydarzeń września 1939 roku, Niemcy utworzyli w budynku szkolnym oboz dla Żydów oraz brytyjskich jeńców wojennych. Od 1942 roku przetrzymywano tam również młode Żydówki, których wykorzystywano do prac przy zalesianiu i budowie dróg. W 1945 roku Armia Czerwona przekształciła budynek szkolny w kwaterę dla żołnierzy. Nauka w szkole rozpoczęła się wkrótce po wojnie, 10 lutego 1945 roku. W kolejnych latach w centrum osiedla znajdowała się mogiła poległych radzieckich żołnierzy, którą ostatecznie przeniesiono na Cytadelę.

10 grudnia 1948 roku powstał Instytut Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa (IMER), początkowo z siedzibą w Kłudzienku, który został przeniesiony w 1957 roku na teren przy ul. Biskupińskiej. Na bazie starego folwarku funkcjonował PGR, w którym wiele mieszkańców Strzeszyna znalazło zatrudnienie. W 2009 roku jednostka zmieniła nazwę na Instytut Technologiczno-Przyrodniczy, w wyniku połączenia z Instytutem Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach.

Starsza zabudowa w Strzeszynie koncentruje się przy ul. Biskupińskiej, której nazwę nadano w 1946 roku, aby uhonorować profesora Józefa Kostrzewskiego, odkrywcy grodziska w Biskupinie, który mieszkał w willi pod nr 1 z 1931. Budownictwo indywidualne w tym rejonie rozpoczęto na dużą skalę w latach 70. XX wieku, kiedy to istniała droga czołgowa prowadząca na poligon w Biedrusku. Plan zagospodarowania przestrzennego dla dzielnicy sporządził architekt Piotr Wicha w latach 1986–1990.

Szkoła w starym budynku została zamknięta w 1989 roku, przenosząc swoją działalność do nowego obiektu przy ul. Druskiennickiej, a na jej miejscu otworzono schronisko młodzieżowe. W latach 1954–1990 obszar Strzeszyna należał do dzielnicy Jeżyce. W 1992 roku utworzono jednostkę pomocniczą miasta, jaką jest Osiedle Strzeszyn. W wyniku reformy jednostek pomocniczych przeprowadzonej w 2010 roku, 1 stycznia 2011 roku zmieniono północno-zachodnią granicę osiedla.

Obecną sytuację Strzeszyna charakteryzuje dynamika rozwoju budownictwa mieszkańców, co przekłada się na intensywny wzrost zabudowy zarówno szeregowej, jak i jednorodzinnej. W roku, w którym osiedle było ustanawiane jako jednostka pomocnicza samorządu terytorialnego – tj. w 1996 – zamieszkiwało około 1240 osób. W październiku 2009 roku, liczba ta wzrosła do 5348 mieszkańców, a w przyszłości ma nadal rosnąć, dzięki nowo powstającemu osiedlu wojskowemu. Przyrost liczby mieszkańców jest również wynikiem zasiedlania Strzeszyna Literackiego.

Rozwój budownictwa mieszkaniowego pociąga za sobą intensyfikację usług i handlu, szczególnie w parterach nowych budynków mieszkalnych. W XXI wieku głównym wyzwaniem dla Strzeszyna stała się komunikacja. Miejsce to nie posiada bezkolizyjnego połączenia z resztą Poznania, a dojazd z każdej strony wiąże się z przejazdem przez tory kolejowe. Brak wiaduktów i planowana szybka kolej miejska mogą wydłużyć czas oczekiwania na przejazdy, a drogi rowerowe nie sięgają jeszcze tego osiedla.

W 2021 roku wzdłuż ul. Żołnierzy Wyklętych zakończono budowę dużego miejskiego Domu Pomocy Społecznej nr 1.

Architektura

Osiedle Strzeszyn charakteryzuje się zróżnicowaną zabudową, w której przeważają domy wolnostojące, szeregowce, wille, bliźniaki, oraz bloków wielorodzinnych.

W centralnej części Strzeszyna stoi nieco tajemniczy Budomel, opuszczony wieżowiec, który został wzniesiony na przełomie lat 70. XX wieku. Jego obecność jest odczuwalna nawet z daleka, dominując nad sąsiednimi budynkami.

Obiekt ten miał spełniać funkcję ośrodka szkolenia kadr rolniczych, jednak z niezrozumiałych przyczyn nie doczekał się zakończenia prac budowlanych. Nadzieje związane z jego wykorzystaniem w tej roli okazały się płonne.

W ostatnich latach zdecydowano się na rozbiórkę wieżowca, która rozpoczęła się w 2021 roku, co z pewnością wpłynie na przyszły wizerunek tego miejsca.

Parafie i miejsca kultu

Historia tworzenia parafii pw. św. Ojca Pio z Pietrelciny w Strzeszynie sięga roku 1999, kiedy to na osiedlu przy ul. Literackiej ustawiono krzyż, który stał się miejscem spotkań dla wiernych. Z biegiem czasu, przy tym symbolu, zaczęto organizować nabożeństwa. Kluczowym momentem była pierwsza msza, która inaugurując budowę wspólnoty, odbyła się 14 września 2003 roku, w dniu święta Podwyższenia Krzyża Świętego. Obecnie, przy ul. Wańkowicza, znajduje się kościół, który służy mieszkańcom tej parafii.

Na czele parafii stoi proboszcz ks. Andrzej Herkt, a jego wikariuszem jest ks. Łukasz Łukasik. W obrębie tej wspólnoty duszpasterskiej znajduje się około 4900 wiernych, co stanowi istotną część lokalnej społeczności (dane z października 2013 roku). Parafia obejmuje nie tylko Strzeszyn Grecki, ale także część osiedla Literackiego oraz osiedle wojskowe.

Strzeszyn Stary oraz części osiedla Literackiego przynależą do nowo utworzonej w 2014 roku parafii pw. św. Moniki, której pierwszym proboszczem został ks. Szczepan Łakomy. Nowa wspólnota również zyskuje na znaczeniu w regionie.

Na terenie Strzeszyna można spotkać trzy drewniane krzyże przydrożne, które mają swoje lokalizacje w różnych częściach osiedla. Pierwszy z nich znajduje się przy ul. Wańkowicza, drugi na rogu Biskupińskiej (bez żadnych oznaczeń, obok kapliczki Matki Boskiej), a trzeci przy ul. Biskupińskiej, na rogu Beskidzkiej, będący świadkiem historii od 1947 roku. Istnieje również krzyż przy ul. Literackiej, w bliskim sąsiedztwie ulicy Hezjoda.

Dodatkowo, przy skrzyżowaniu ulic Puszkina i Wańkowicza można zobaczyć kapliczkę maryjną, która jest istotnym punktem w życiu duchowym mieszkańców. Nieopodal kościoła pw. św. ojca Pio z Pietrelciny także znajdują się kapliczka maryjna oraz figura przedstawiająca św. Ojca Pio, które podkreślają religijne tradycje tej społeczności.

Ludzie związani ze Strzeszynem

W Strzeszynie można spotkać wiele wybitnych postaci, które odegrały istotne role w różnych dziedzinach. Oto niektóre z nich:

• Jan Kopydłowski – architekt, który swoją twórczością przyczynił się do rozwoju lokalnej architektury,
• Józef Kostrzewski – archeolog, profesor Uniwersytetu Poznańskiego, jego prace nad historią regionu miały duże znaczenie,
• Natalia Niemen – utalentowana piosenkarka, najstarsza córka znanego artysty Czesława Niemena oraz modelki Małgorzaty Niemen,
• Leon Przyłuski – prymas Polski i Litwy w latach 1845–1865, postać historyczna mająca ogromne znaczenie w czasach swojej działalności,
• Andrzej Szczytko – aktor i reżyser, który w sztuce teatralnej zdobył uznanie,
• Hanna Waligóra – aktywistka w dziedzinie oświaty, która wnosi znaczące zmiany w lokalnej społeczności,
• Józef Zych – polityk, w latach 1995–1997 pełniący funkcję marszałka Sejmu II kadencji.

---

Oceń: Strzeszyn (Poznań)

---