Bogdanka (dopływ Warty)

---

Przebieg

Źródła Bogdanki znajdują się w Jeziorze Strzeszyńskim, które według niektórych źródeł, obejmuje również strumień wpływający od północy do tego jeziora. Ten strumień ma swój początek w okolicach ulicy Psarskie, mniej więcej trzysta metrów na południe od torów kolejowych północnej obwodnicy Poznania. Następnie Bogdanka kieruje się na południowy wschód, przepływając przez Stawy Strzeszyńskie, wypełniając i pogłębiając istniejącą rynnę polodowcową, w której znajdują się między innymi Jezioro Kierskie.

Początkowe odcinki potoku prowadzą przez zielone obszary poznańskiej Woli oraz Golęcina. W tym obszarze woda Bogdanki jest spiętrzana, tworząc piękne jezioro Rusałka. Po dotarciu do ulicy Niestachowskiej, potok wypływa na teren Parku Sołackiego, gdzie różne jazdy przekształcają wodny krajobraz w malowniczy ciąg stawów oraz sztucznych kaskad, znanych jako Stawy Sołackie.

Po przecięciu ulicy Nad Wierzbakiem, poniżej Stawów Sołackich, w rejonie Alei Wielkopolskiej do Bogdanki uchodzą dwa cieki – jeden to potok Wierzbak, natomiast drugim jest prawy dopływ, struga o nazwie Seganka. W miarę dalszego przepływu, Bogdanka wchodzi na teren Parku im. Adama Wodziczki, gdzie jej koryto zostało ujęte w betonowe struktury, co zmieniło naturalny bieg potoku. Do Bogdanki uchodzą także kanały burzowe. Warto zauważyć, że w 1910 roku ostatni odcinek Bogdanki został włączony do miejskiej kanalizacji.

Jakość wód

W dolnym odcinku Bogdanka, ten dopływ Warty, uważany jest za jeden z najbardziej zanieczyszczonych cieków wodnych w Polsce. Zjawisko to jest w dużej mierze uzależnione od praktyki zbierania wód opadowych z rozległego obszaru lewobrzeżnego Poznania, co ma znaczący wpływ na jakość wód.

Aktualnie, jednym z kluczowych celów miasta jest przebudowa sieci kanalizacyjnej w tej okolicy, co ma na celu znaczną poprawę stanu Bogdanki. Tego rodzaju inicjatywy są niezbędne do poprawy jakości wód i ochrony ekosystemu.

Średni spadek Bogdanki wynosi 1,7‰, co również ma znaczenie przy ocenie warunków hydrologicznych tego cieku wodnego.

Historia

Dolina Bogdanki, znana dawniej jako Flisa, od wieków była miejscem przyciągającym ludzi z różnych powodów. Mówi się, że na tym terenie znajdują się jedne z najstarszych śladów osadnictwa człowieka, sięgające początków Poznania. W średniowieczu powstała tu wieś Jeżyce, a wody rzeki używano początkowo do zasilania miejskiej fosy. Po zbudowaniu Twierdzy Poznań, która zablokowała armii Bogdankę, podjęto niezwykłe, acz efektywne rozwiązanie – strumień poprowadzono w akwedukcie nad fosą obronną, zasilaną także przez Wierzbaka.

Etymologia nazwy Flisa jest interesująca; odnosi się do niemieckiego terminu Flies, co znaczy rzeka, lub jest pochodzenia polskiego związanym z handlem wodnym, spławem. Zapiski historyczne pokazują, że nazwa ta zmieniała się na przestrzeni wieków: Fflysse (1404), Flisscha (1455), Flisse (1495), aż do Flisa (1654). Nazwa Bogdanka jednakże była bezpośrednio związana z młynem na tym obszarze, a zapisy dotyczące tej nazwy sięgają lat 1404, 1418, 1463 i kolejnych, co podkreśla jej znaczenie w lokalnej historii.

W ciągu wieków nad rzeką funkcjonowało dziesięć młynów, w tym młyny w Strzeszynie, Golęcinie, Niestachowie, Jeżycach, Sołaczu, a także w centrum Poznania, gromadząc je w Foluszu oraz przy zamku królewskim. Pierwsze zapisy z 1252 roku wskazują, że granica parafii św. Gotarda i św. Wojciecha oraz św. Marcina przebiegała prawdopodobnie wzdłuż koryta Bogdanki.

W roku 1520 miejskie władze odkupiły młyn Bogdanka, który posiadał monopol na przemiał słodów piwnych. Miały one na celu powiększenie jego zdolności produkcyjnych poprzez poprawienie dopływu wody. W 1521 roku zawarto umowę z Sędziwojem Sadowskim, właścicielem Strzeszynka, aby przekopać rowy łączące Bogdankę z jeziorem Strzeszyńskim oraz pogłębić rzekę. Po wykonaniu tych prac, Bogdanka została poprowadzona nowym korytem na odcinku dwóch kilometrów.

Pomimo podejmowanych działań w XIX wieku, ostatecznie młynarze w 1756 roku narzekali na niski poziom wody, co przypisywano zaniedbaniom w konserwacji melioracyjnej w Strzeszynku. Plany na lata 2025-2026 przewidują regulację rzeki na odcinku od ulicy Nad Wierzbakiem do ul. Pułaskiego, połączoną z renaturaliacją koryta, co ma przyczynić się do poprawy stanu wód w regionie.

Warto także wspomnieć, że wzdłuż Bogdanki biegnie odcinek trasy Poznańskiego Szybkiego Tramwaju, znaną jako Estakada nad doliną Bogdanki, a sama dolina miała wpływ na nazewnictwo poznańskiego lodowiska.

Przyroda

W wyniku przeprowadzonych badań w 2006 roku zidentyfikowano unikalne siedliska łąkowe doliny Bogdanki. Te tereny to cenny obszar, w którym można spotkać rośliny rzadko występujące zarówno w Wielkopolsce, jak i w Polsce.

Aż 60% obszaru zajmują łąki, które zostały sklasyfikowane jako Molinio-Arrhenatheretea. Poza nimi można tutaj odnaleźć także szuwary należące do klasy Phragmitetea oraz murawy kserotermiczne z klasy Koelerio glauca-Corynephoreteacanescentis. To zróżnicowanie siedliskowe sprzyja bogactwu flory.

Wśród najliczniej reprezentowanych rodzin roślin w dolinie znajdują się astrowate oraz wiechlinowate. Warto zwrócić uwagę na niektóre interesujące gatunki, które z powodu swej rzadkości w Poznaniu oraz wyjątkowej formy można uznać za szczególnie cenne. Do nich zaliczają się m.in.: knieć błotna, tojeść pospolita, wiązówka błotna, głowienka pospolita, kostrzewa owcza, zawciąg pospolity, prosienicznik jednogłówkowy, kukułka szerokolistna, kuklik zwisły, kruszyna pospolita oraz turzyca dwustronna.

Status

W literaturze naukowej Bogdanka jest często definiowana jako jednostka wodna, która w powszechnej świadomości bywa nazywana rzeką lub rzeczką. W 2006 roku Komisja Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych wydała listę hydronimów, której autorem jest Główny Urząd Geodezji i Kartografii. W dokumentach tych Bogdanka została zdefiniowana jako potok.

---

Oceń: Bogdanka (dopływ Warty)

---