Antoni Danysz

---

Życiorys

Antoni Danysz urodził się jako syn Ignacego, kapitana w powstaniu listopadowym oraz urzędnika ziemskiego, i Pauliny z domu Rahfeld. W rodzinie miał troje rodzeństwa. Jego siostra Anastazja oraz Anna Danysz prowadziły w Poznaniu szkołę żeńską o wysokich standardach, podczas gdy Michalina, jego druga siostra, wyszła za mąż za Stanisława Motty’ego, który był znanym działaczem społecznym z Wielkopolski oraz współzałożycielem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.

W młodości Antoni uczęszczał do Gimnazjum Marii Magdaleny w Poznaniu, a po jego ukończeniu w 1871 roku rozpoczął studia dotyczące historii literatury na Uniwersytecie Wrocławskim, gdzie kontynuował naukę do roku 1872. Następnie przeniósł się na uniwersytet w Lipsku, gdzie w latach 1872–1876 zgłębiał różnorodne dziedziny, takie jak historia, slawistyka, filologia klasyczna oraz językoznawstwo indoeuropejskie. W 1876 roku bronił tam pracę doktorską pt. De scriptorum inprimis poetarum Romanorum studiis Catullianis.

Po zakończeniu studiów Danysz podjął pracę jako nauczyciel języków klasycznych, kształcąc uczniów w Gimnazjum Państwowym w Nakle nad Notecią, a następnie w kolejnych placówkach edukacyjnych w Poznaniu oraz Bydgoszczy w latach 1878–1882. Po tym okresie uczył w niemieckim gimnazjum w Międzyrzeczu (1882–1885), gdzie jednakże utracił posadę z powodu swojej postawy narodowej. Kontynuował nauczanie w szkołach w Rinteln i Nysie (1885–1892) oraz w Gimnazjum św. Anny w Krakowie (1892–1895).

W 1895 roku obronił pracę habilitacyjną zatytułowaną Reforma nauki języków nowożytnych a początkowa nauka języka niemieckiego w szkołach średnich galicyjskich oraz został docentem w Katedrze Pedagogiki na Uniwersytecie Lwowskim, gdzie pracował do roku 1902. Dodatkowo, uczył języków klasycznych i języka polskiego w III gimnazjum we Lwowie. Od 1903 do 1909 pełnił funkcję dyrektora C. K. VI Gimnazjum we Lwowie oraz kontynuował swoje zaangażowanie w edukację.

W 1909 roku przeszedł na emeryturę i zajął się badaniami naukowymi w dziedzinie polonistyki oraz pedagogiki. Mimo że w 1917 roku otrzymał ofertę Katedry Pedagogiki na Uniwersytecie Warszawskim, zdecydował się na pracę w Uniwersytecie Poznańskim w 1919 roku, gdzie został profesorem nadzwyczajnym oraz kierownikiem Katedry Pedagogiki. W roku akademickim 1919/1920 objął funkcję prorektora, a w 1924 roku został profesorem honorowym. Danysz zainicjował stworzenie Seminarium oraz Biblioteki Katedry Pedagogiki.

W 1921 roku został członkiem korespondentem PAU oraz był także członkiem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk od 1892 roku jako członek zwyczajny. Przez wiele lat mieszkał w Poznaniu przy ul. Łukaszewicza.

Praca naukowa

Antoni Danysz w swoich badaniach naukowych skupiał się na wielu kluczowych aspektach, takich jak teoria wychowania, historia kultury oraz oświaty, a także dydaktyka i językoznawstwo.

W jego pracach można znaleźć koncepcje dotyczące teoretycznych warunków „idealnego nauczyciela” oraz „idealnego ucznia”. W przypadku nauczyciela, Danysz podkreślał, że powinien on odznaczać się wewnętrzną wolnością, życzliwością oraz zaangażowaniem społecznym. Natomiast idealny uczeń, jego zdaniem, powinien wykazywać nienaganność w nauce, prowadzeniu się oraz sumienność w wypełnianiu obowiązków.

Danysz zainteresował się również osobą Jana Amosa Komenskiego oraz jego pobytem w Polsce, badając jego relacje z Rafałem Leszczyńskim i Krzysztofem Opalińskim. W histrorii polskiej pedagogiki szczególne miejsce zajmował pierwszy podręcznik pedagogiki, napisany przez Erazma Glicznera, którego szczegółowo przeanalizował. Przygotował także wydanie traktatu autorstwa Szymona Maricjusza, zatytułowanego „O szkołach czyli Akademiach ksiąg dwoje”, datowanego na 1551 rok, które zostało opublikowane w 1925 roku.

Osobowość Danysza była opisywana jako życzliwa dla nauczycieli oraz serdeczna w stosunku do młodzieży, jednak miał również opinię człowieka surowego w kwestiach związanych z dyscypliną i nauką.

Dorobek

Antoni Danysz był niezwykle płodnym autorem, a jego dorobek literacki obejmuje ponad 60 różnych prac. Wśród nich wyróżniają się następujące tytuły:

• Das Gebetbuch der heiligen Hedwig (1881),
• Jan Amos Komenski. Przyczynek do jego działalności w Polsce (1898),
• Instrukcye wychowawcze Jakóba Sobieskiego (1899),
• Teorya pedagogiczna Kwintyliana (1899),
• Św. Hieronim i św. Augustyn a literatura świecka (1900),
• Jezuicki kanon lektury starożytnych autorów (1902),
• O wychowaniu (1903),
• Z praktyki szkolnej (1905),
• Maricius jako pedagog (1905),
• Erazm Gliczner jako pedagog: studyum nad pierwszą pedagogiką polską (1912),
• O kształceniu (1918),
• Studia z dziejów wychowania w Polsce (1921).

---

Oceń: Antoni Danysz

---