Junikowo

---

Położenie i obiekty

W obszarze Junikowa dominuje zabudowa jednorodzinna, co dodaje temu miejscu charakterystycznego klimatu. Na terenie tej dzielnicy znajdują się istotne obiekty, które warto przybliżyć.

Wśród ważniejszych miejsc można wymienić:

• największy w mieście cmentarz komunalny,
• Park ks. Feliksa Michalskiego w Poznaniu,
• Urząd Skarbowy Poznań-Grunwald,
• Sąd Rejonowy Poznań – Grunwald i Jeżyce w Poznaniu,
• wydziały VII i VIII Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w Poznaniu,
• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza,
• Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu,
• Polska Akademia Nauk,
• Liceum Plastyczne im. Piotra Potworowskiego,
• Szkoła Podstawowa nr 54 im. Jana Kasprowicza,
• siedziba i zakład produkcyjny koncernu farmaceutycznego GlaxoSmithKline Pharmaceuticals S.A.,
• zajezdnia autobusowa MPK Poznań.

Z perspektywy sportowej, Junikowo ma do zaoferowania także drużynę piłkarską Szturm Junikowo Poznań, która działa od 2001 roku w klasie A. Dzielnica ta zatem łączy w sobie zarówno walory kulturalne, jak i aktywności sportowe, co czyni ją interesującym miejscem do życia.

Historia

Według lokalnych legend, pierwotna lokalizacja wioski była usytuowana bliżej serca Poznania. Niestety, mieszkańcy tej osady okazywali się osobami bezbożnymi, spędzającymi większość swojego czasu w karczmie, co miało doprowadzić ich do surowej kary. Ziemia zatrzęsła się, a wieś zapadła w rozpadlinę, która później przekształciła się w staw.

Najstarszy znany dokument dotyczący Junikowa sięga roku 1287. W tym to czasie Przemysł II, który później zasiadł na tronie jako król, przekazał kapitule katedralnej w Poznaniu swoją wieś, znaną powszechnie jako Janicovo. Kolejny, nieco późniejszy zapis, pochodzący z 1408 roku, przedstawia transakcję sprzedaży sołectwa w Junikowie, która miała miejsce pomiędzy kapitułą poznańską a kmieciem Wawrzyniakiem, synem Marcina, sołtysem z Krzyżownik (w parafii Tulce).

Wieś duchowna Janikowo, stanowiąca własność kapituły poznańskiej, w 1580 roku znajdowała się w powiecie poznańskim w ramach województwa poznańskiego. Do roku 1796 Junikowo pozostawało w posiadaniu kapituły, jednak wskutek drugiego rozbioru Polski, majątek ten został skonfiskowany i przeszedł pod zarząd państwa pruskiego.

Na przełomie lat 1831 i 1832 nastąpiło uwłaszczenie chłopów. W okresie około 1880 roku Junikowo składało się z wsi zasadniczej (w rejonie aktualnej ulicy Junikowskiej) oraz kolonii Rudnicze (która wtedy liczyła 37 domostw oraz 328 mieszkańców, wśród nich 297 katolików i 31 protestantów). W tym okresie w folwarku Junikowo (gdzie dziś stoi kościół) funkcjonowała gorzelnia oraz młyn wodny. W 1906 roku folwark o powierzchni 58 ha został sprzedany komisji kolonizacyjnej za sumę 360 000 marek, która podzieliła ten majątek na działki jednorodzinne o powierzchni jednego hektara.

Na tych działkach wzniesiono wówczas 3-4 izbowe domy oraz budynki gospodarcze, w większości przeznaczone dla niemieckich urzędników pracujących w Poznaniu. Równocześnie została zbudowana jednoizbowa ewangelicka szkoła oraz mały cmentarz (obecna ul. Jawornicka). W celu umożliwienia dojazdu urzędnikom do pracy, uruchomiono przystanek kolejowy Junikowo. Warto w tym miejscu zauważyć wyraźny podział osady na trzy części:

• Stara Wieś – wzdłuż obecnej ul. Junikowskiej,
• Kolonia – wzdłuż obecnej ul. Krośnieńskiej,
• tzw. Osiedle – przy ul. Grunwaldzkiej.

Dodatkowo, przy obecnej ul. Cmentarnej, do dziś można zauważyć niewielkie skupisko domów, dawniej określane mianem Boża Wola.

W okresie międzywojennym większość Niemców zrezygnowała z posiadanych dóbr. Ten proces zbiegł się z intensywnym rozwojem Junikowa. II wojna światowa zakończyła się w tym regionie 27 stycznia 1945 roku, kiedy to Niemcy zostali wyparci. W szybkim tempie przywrócono tu polskie nazwy ulic, szczególnie te nawiązujące do miejscowości łużyckich, jak Budziszyńska lub Miśnieńska.

W 1948 roku, na byłym placu ćwiczeń wojskowych, powstał cmentarz, a także zbudowano linię tramwajową, która połączyła Junikowo z centrum miasta. 28 czerwca 1956 roku, o godzinie 16.00, podczas Powstania Poznańskiego, zaatakowano lokalny VIII Komisariat MO. Wówczas 60 osób zdobyło 19 sztuk broni oraz amunicji.

Obszar Junikowa do 1990 roku wchodził w skład dzielnicy Grunwald. W 1992 roku utworzono jednostkę pomocniczą miasta, nazwaną Osiedle Poznań-Junikowo. W 2010 roku przeprowadzono reformę funkcjonalną jednostek pomocniczych, a 1 stycznia 2011 roku do obszaru Junikowa przyłączono cmentarz miejski Junikowo, las na północ od ulicy Chryzantemowej oraz tereny na północ od ul. Smoluchowskiego. Rada Osiedla Junikowo regularnie wydaje lokalne czasopismo „Gazeta Junikowska”.

Kapliczki i krzyże

Przed wybuchem II wojny światowej na obszarze Junikowa oraz Rudniczego istniało dziewięć kapliczek i krzyży przydrożnych, które miały istotne znaczenie kulturowe i historyczne dla lokalnej społeczności. Obecnie jedynie dwa krzyże oraz jedna figura przetrwały próbę czasu, podczas gdy reszta została zniszczona w wyniku przemocy i systematycznych działań prowadzonych przez Niemców.

Do złożonych pamiątek należy krzyż kamienny znajdujący się przy ul. Junikowskiej, przed domem piekarza Edwarda Styzy – niestety, nie przetrwał on i został zniszczony.

Warto wspomnieć o ceglanej kapliczce maryjnej z 1910 roku, która znajdowała się na skrzyżowaniu ulic Junikowskiej i Grunwaldzkiej. Fundatorem tej pięknej budowli był sołtys Ludwik Nowak. Obok niej znajdowała się mogiła powstańców z 1846 roku, która również uległa dewastacji z rąk policjanta Giesego.

Kolejnym istotnym obiektem była figura św. Józefa, fundowana przez hrabinę Potocką z Będlewa. Odtworzona po wojnie, była przechowywana i przeniesiona na ul. Junikowską, co pomogło zachować jej pamięć.

Krzyż drewniany, który upamiętniał wydarzenia z 1904 roku, również poddał się destrukcji. Przeróżne sztormy i pożary, jak i zniszczenia wojenne, odbiły swoje piętno również na tej budowli. Po nieszczęśliwych wydarzeniach, związanymi z wojną, nie udało się go już uratować.

W miejscu, gdzie dawniej występowała murowana kapliczka św. Marii Magdaleny, która znajdowała się w rejonie Fortu VIII, zniszczenie miało miejsce w nocy z 7 na 8 grudnia 1939 roku. Legenda głosi, że w tym miejscu straszy.

Obok, przy ul. Paczkowskiej i Świdnickiej, zobaczyć można było betonowy pomnik Najświętszego Serca Jezusowego, stworzony ze składek lokalnej społeczności. Został on poświęcony 15 sierpnia 1935, lecz z czasem uległ zniszczeniu.

Nie można zapomnieć o drewnianym krzyżu, który, postawiony w 1869 roku, upamiętniał tragiczne wydarzenia związane z morderstwem księdza Ignacego Cwojdzińskiego. Został ścięty w latach 1940-1941, jednak po zakończeniu wojny udało się go zrekonstruować.

W Rudniczu, znad Skórzynki, znajdował się krzyż drewniany z XIX wieku, który na szczęście przetrwał wojnę. W 1933 roku został przeniesiony, co pomogło go ocalić.

Warto również wspomnieć o betonowym Pomniku Wdzięczności, który przypominał kształtem Miecz Chrobrego. Jego fundatorem było lokalne koło Stronnictwa Narodowego, lecz niestety, został rozebrany w 1940 roku, po odmowie wykonania tego zadania przez jeńców angielskich z pobliskiej budowy.

Ostatnią zachowaną figurą jest figura Serca Jezusowego, ufundowana przez Cecylię Witkowską w 1947 roku jako podziękowanie za uratowanie jej syna w czasie wojny. Te różnorodne obiekty świadczą o bogatej historii regionu oraz o tragicznych skutkach, jakie miały miejsce w wyniku konfliktów zbrojnych.

Cmentarze

Na terenie Junikowa znajduje się jeden z największych cmentarzy w Poznaniu – cmentarz junikowski. Oprócz niego, istniał również nieczynny cmentarz ewangelicki. W 1938 roku, podczas prac przy ulicy Junikowskiej, między kościołem a torowiskami kolejowymi, natrafiono na szczątki kosynierów z 1846 roku, które pochowano w starszym grobie ofiar epidemii cholery z początku XIX wieku. Ciała zmarłych na tę chorobę, obok szczątków kosynierów, pochowano przy kapliczce znajdującej się na ul. Grunwaldzkiej (aktualnie rozszerzona ul. Grunwaldzka).

W dniu 25 listopada 2011 roku, w trakcie remontu torowiska tramwajowego, odkryto skrzynię z kośćmi, pochodzącą spod dawnej kapliczki, oraz zabezpieczono ją w odpowiedni sposób. W czasie walk o Poznań w 1945 roku, żołnierze radzieccy byli chowani na przyfrontowym cmentarzu, który znajdował się na rogu ulic Grunwaldzkiej i Grotkowskiej. Później, w tym miejscu powstał sklep spożywczy.

W już w 1945 roku ciała żołnierzy zostały przeniesione na Cytadelę. W latach 1944–1945, od ul. Krośnieńskiej do Lasku Marcelińskiego, rozciągał się niemiecki rów przeciwczołgowy, znany jako Panzergrab, do którego wrzucano żołnierzy niemieckich. Liczni z nich mają swoje miejsce spoczynku do dziś; na przykład podczas budowy biurowca Pixel w 2011 roku odkryto szczątki 40 żołnierzy.

Sołtysi

Sołtysi Junikowa od momentu uwłaszczenia rolników w 1832 roku przechodzili różne etapy wyboru oraz pełnienia swoich funkcji. Warto poznać kluczowe postaci, które miały znaczący wpływ na życie lokalnej społeczności. Wprowadzono zasadę, że sołtysi mogą być wybierani przez mieszkańców.

• Jan Szymczak,
• Szymon Andrzejak vel Andrzejewski (do 19 października 1860),
• Ludwik Nowak (19 października 1860 – 1 kwietnia 1913),
• Andrzej Czyż (1918 – 1923),
• Antoni Banach (1923 – 1935),
• Walenty Gałęski (1935 – 1936),
• Jan Kujawiak (1936 – 1939),
• Karl Holz (narzucony Bürgermeister, 1939 – 1940, do przyłączenia Junikowa do Poznania).

Adres rady osiedla

Adres, pod którym znajduje się rada osiedla, to Szkoła Podstawowa nr 54, ul. Małoszyńska 38, 60-176 Poznań.

Komunikacja

W Junikowie można znaleźć dwie pętle tramwajowe oraz jedną pętlę autobusową, które znacząco ułatwiają komunikację w tym rejonie. Do pętli tramwajowych należą: Budziszyńska, Junikowo, oraz Junikowo PKM.

Na wspomnianych trasach kończą swoje kursy tramwaje linii 1, 6, 13 oraz 15. Również autobusy, w tym linie 122, 177, 715, 716, 727 oraz 803, a także nocne linie 214, 224 oraz 257, zapewniają dogodny dojazd do różnych części miasta.

Dodatkowo, na granicy Junikowa oraz Plewiska znajduje się przystanek kolejowy Poznań Junikowo, co stanowi istotny punkt w regionalnej sieci transportowej.

---

Oceń: Junikowo

---