Rudnicze (Poznań)

---

Charakter

Rudnicze to dzielnica, która łączy tradycje przemysłowe z mieszkalnymi, niosąc w sobie silne dziedzictwo cegielniane. Na obszarze tej dzielnicy można dostrzec wielorakie osiedla, zarówno jednorodzinne, jak i wielorodzinne, które powstały w różnych dekadach XX wieku.

Godnym uwagi osiągnięciem architektonicznym jest kompleks budynków mieszkalnych, który został zbudowany dla pracowników dawnej huty miedzi na początku XX wieku, zlokalizowany przy ulicy Rudnicze.

Interesującym faktem jest, że w trakcie II wojny światowej w ramach tej dzielnicy funkcjonowały spore magazyny związane z Organizacją Todt, co podkreśla przemysłowy charakter tego miejsca.

Historia i tradycje cegielniane

Rudnicze, znane także jako Rudnice, to obszar, który w 1283 roku został nadany przez Przemysława II Paniom Dominikankom z Poznania, których kościół znajdował się na ul. Wronieckiej. Zgodnie z zapisami Długosza oraz Bzowskiego, pierwsze wzmianki o tej okolicy pochodzą także z roku 1296, kiedy to zyskały one na znaczeniu. W dziewiętnastym wieku Rudnicze były wsią folwarczną, w której mieszkały 148 osoby w 15 domach. W około 1850 roku folwark nabył ksiądz Ignacy Cwojdziński, pochodził on z Litwy bądź Żmudzi. Po tragicznej śmierci duchownego, teren przeszedł pod zarząd Żyda, Edwarda Ephraima, który w 1919 roku opowiedział się po stronie Niemców i opuścił Polskę. Następnie posiadłość trafiła w ręce filozofa, dra Zygmunta Szymańskiego, oraz w niewielkim zakresie spółki Wielkopolska Huta Miedzi.

W pierwszych dniach czerwca 1927 roku w cegielniach Rudniczego oraz Fabianowa doszło do strajków robotniczych, w których brało udział około 120 osób. Pracownicy domagali się 20-procentowej podwyżki płac, a strajk zakończył się pomyślnym porozumieniem. W dniu 24 stycznia 1945 roku radzieckie pułki 74. i 83. napotkały w Rudniczym oraz na Fabianowie silny opór niemiecki, który został zorganizowany przez niemieckich obrońców we wczesnych wyrobiskach cegielnianych. Triumf nad tą obroną osiągnięto dopiero po południu, dzięki wsparciu ognia artyleryjskiego 11. brygady pancernej. Pomimo oporu, 83. pułk zdobył Rudnicze, co otworzyło drogę pomiędzy fortami VIII i IX oraz umożliwiło dalszy ruch w kierunku Łazarza.

Przemysłowa historia Rudniczego bowiem ściśle wiąże się z działalnością cegielni. Na tym obszarze znajdowała się sieć kilkunastu cegielni, które współpracowały ze sobą, a także były połączone z gliniankami systemem kolei, w tym bocznicami kolejowymi z obecną linią E20. Dziś zachowane są liczne stawy i glinianki, które stanowią ważny element lokalnego klimatu. Najważniejsze z nich to: Stara Baba, Staw Baczkowski, Staw Kachlarski, Karpętaj oraz Głęboki Dół. Stawy te rozciągają się także w stronę Górczyna, Świerczewa i Fabianowa-Kotowa, gdzie znajdziemy na przykład Staw Rozlany. Te akweny wodne, licznie powstałe, znane są potocznie jako Szachty i obejmują około 40 zbiorników o różnej powierzchni, od 0,2 ha do 12 ha. W latach 70-tych XX wieku uznano ten obszar za jeden z najcenniejszych przyrodniczo w Poznaniu, co skutkowało jego wpisaniem na listę użytków ekologicznych.

Wszystkie cegielnie funkcjonowały w czasach intensywnego boomu budowlanego, który miał miejsce na przełomie XIX i XX wieku, gdy nastąpiła likwidacja części obwarowań Twierdzy Poznań. Po tym okresie, cegielnie produkowały materiały budowlane aż do lat 90. XX wieku, kiedy to zamknięto ostatnie zakłady. Oprócz przemysłu cegielnianego, w Rudniczem działało wiele innych zakładów przemysłowych, które obejmowały różne sektory gospodarki, a w szczególności sektor budowlany. Obecnie na tym terenie functionuje wiele firm, w tym największe z nich: Mostostal, Budimex oraz JMD.

Zabójstwo księdza Cwojdzińskiego

Folwark Rudnicze nabył w okolicach 1850 roku ksiądz Ignacy Cwojdziński, który urodził się około 1800 roku. Przypuszcza się, że był on emerytowanym kapłanem. Już od około 1855 roku, ksiądz Cwojdziński wdawał się w spory z niektórymi mieszkańcami osady, z powodu licznych zgłoszeń dotyczących zakłócania porządku publicznego, które trafiały na policję. Domagał się on zaostrzonego nadzoru nad tym terenem.

Do tragicznych wydarzeń doszło w noc z 30 na 31 października 1869 roku. Ksiądz, budząc się przez szczekanie psów, postanowił patrolować swoje gospodarstwo. Słysząc odgłosy przy skraju lasu, oddał strzały na postrach. Wtedy został jednak postrzelony przez nieznanego napastnika i następnie brutalnie pobity kijami przez grupę sprawców. Mimo ciężkich obrażeń zdołał dotoczyć się do swojego domu, gdzie niestety zmarł.

W związku z tym tragicznym wydarzeniem władze oskarżyły trzech braci Łakomych – Kazimierza z Rudniczego, Marcina z Ławicy oraz nieznanego z Fabianowa. Niemniej jednak, z braku dowodów, ponieważ brakowało świadków oraz śladów przestępstwa, skazano ich jedynie na pięć lat więzienia za różne kradzieże, między innymi kradzież owczych skór.

Na miejscu, gdzie rozegrała się ta straszna tragedia, postawiono drewniany krzyż, który niestety został zniszczony przez niemieckich nazistów. Po II wojnie światowej krzyż został odbudowany dzięki staraniom dra Zygmunta Szymańskiego i poświęcony 17 sierpnia 1947 roku.

Komunikacja

Rudnicze jest obsługiwane przez MPK Poznań, które zapewnia transport z dworca autobusowego na Górczynie. Do momentu rozpoczęcia remontu linii kolejowej E20, na północnej części dzielnicy funkcjonował przystanek kolejowy Poznań Junikowo. Jednak w 2007 roku, przystanek ten został przeniesiony na Osiedle Kwiatowe przy ulicy Grunwaldzkiej.

Toponimia

Toponimia Rudniczego, miejsca o bogatej historii, zróżnicowana jest i można ją podzielić na dwie główne kategorie. Po pierwsze, znajdują się tu nazwy ulic powiązane z produkcją cegielni, co stanowi istotny element lokalnego dziedzictwa. Przykładami takich ulic są: Ceglana, Gliniana oraz Wykopy.

Po drugie, istnieją nazwy ulic, które odnoszą się do miejscowości z Dolnego, Górnego i Opawskiego Śląska. Wśród nich można wymienić m.in. Wołowską, Oleśnicką, Rybnicką oraz Opawską. Dodatkowo, warto zaznaczyć, że ulica Rudnicze jest wyjątkiem, ponieważ nazwa ta została bezpośrednio zaczerpnięta od samej nazwy dzielnicy, co podkreśla jej unikalny charakter w kontekście lokalnej toponimii.

---

Oceń: Rudnicze (Poznań)

---