Junikowski Strumień

---

Przebieg

Na terenie lotniska Junikowskiego, strumień biegnie poprzez długi na 1400 m rurociąg, który prowadzi go do rowu zlokalizowanego w rejonie ulic Bukowskiej oraz Sławińskiej. W swoim kursie mija różne dzielnice Poznania, takie jak Ławica, Junikowo, Rudnicze, Górczyn oraz Świerczewo. Dodatkowo, w miejscowości Luboń, wpływa do niego Żabikowo.

Strumień przepływa blisko cmentarza junikowskiego, który jest największą nekropolią w Poznaniu. Następnie przechodzi pod linią kolejową E20, łączącą kluczowe miasta takie jak Warszawa, Poznań oraz Berlin. Kontynuując swój bieg, przechodzi przez teren dawnych glinianek i południowych obszarów Poznania, wzdłuż drogi krajowej nr 5 oraz linii kolejowej E 59, równocześnie wpływając do Lubonia.

Ujście strumienia zlokalizowane jest tuż obok zakładów ziemniaczanych. Szerokość wspomnianego strumienia nie przekracza 1,2 m, co czyni go stosunkowo wąskim w porównaniu do innych rzek w regionie.

Dopływy i glinianki

W ramach Strumienia Junikowskiego swoje wody wprowadzają różne cieki wodne, w tym: Ławica, Skórzyna, Plewianka, Ceglanka, Żabinka oraz Kotówka. Każdy z tych dopływów ma swoje unikalne cechy, które wpływają na ekosystem strumienia.

W okolicach Rudniczego znajduje się natomiast około 20 glinianek, znanych lokalnie jako Szachty. To pozostałości po intensywnym wydobyciu gliny, które miało miejsce w tej okolicy. Powierzchnia tych glinianek szacowana jest na około 150 hektarów, co czyni je interesującym miejscem zarówno dla naukowców, jak i miłośników natury.

Geologia i przyroda

Zlewnia strumienia powstała głównie w okresie schyłkowego plejstocenu i holocenie. Obszar ten charakteryzuje się głównie równiną sandrową, która uformowała się w trakcie stacjonowania lądolodu wzdłuż moren czołowych poznańskiego stadiału. Dorzecze przyjmuje asymetryczny kształt, gdzie zachodnia część zajmuje znacznie większą powierzchnię, wynoszącą 32,8 km², natomiast część wschodnia ma jedynie 15,6 km².

W dolnym i środkowym biegu potoku trwały przez ponad sto lat działania związane z przemysłem ceglarskim. Wydobywano miejscowe iły warwowe oraz gliny zwałowe w rejonach Rudniczego i Świerczewa. Te procesy przyczyniły się do powstania około 40 zbiorników wodnych o różnej wielkości, które nazywane są gliniankami, ich powierzchnia waha się od 0,2 do 12 ha.

Pod koniec lat 70. XX wieku, obszary te zostały uznane za szczególnie cenne przyrodniczo, dlatego objęto je ochroną w ramach użytków ekologicznych. W szczególności, terytoria takie jak Strumień Junikowski (94 ha), Kopanina I (58 ha) oraz Kopanina II (68 ha) znalazły się pod specjalną opieką.

Na terenie Strumienia Junikowskiego zarejestrowano 433 taksonów roślin naczyniowych, które należą do 74 rodzin. Flora tej okolicy jest dominowana przez gatunki rodzime, co stanowi 75,3% całości. Występują tu rośliny typowe dla lasów, terenów podmokłych, łąk oraz muraw napiaskowych, w tym również gatunki objęte ochroną takie jak: kocanki piskowe, bobrek trójlistkowy oraz jaskier wielki. Wśród roślin rzadkich i zagrożonych, które można spotkać w mieście oraz regionie, znajdują się także turzyca długokłosa, turzyca zajęcza, skrzyp pstry, bliźniczka psia trawka, rdest łagodny oraz miodunka ćma. Ponadto, na omawianym obszarze stwierdzono obecność orzecha włoskiego, który znajduje się we wczesnej fazie ekspansji (2017).

W ekologicznej charakterystyce użytku przeważają gatunki hemerofilne, które stanowią 66,4% całości i są w przeważającej mierze niskohumerofilne. Strumień Junikowski ma na celu przede wszystkim ochronę siedlisk rzadkich w skali Europy gatunków pająków torfowiskowych oraz innych form fauny występujących w wilgotnych i podmokłych środowiskach. W obszarze glinianek zaobserwowano ponad 200 gatunków pająków, co stanowi połowę wszystkich gatunków występujących w Poznaniu. W tym środowisku odnotowano również 34 gatunki mięczaków, 8 gatunków płazów oraz 140 gatunków ptaków. W dolinie Strumienia Junikowskiego zidentyfikowano dwa czynne stanowiska bobra w roku 2006.

Wśród ciekawych mieszkańców doliny Strumienia można wymienić: zagrzebkę pospolitą (Bithynia tentaculata), zatoczek lśniący (Segmentina nitida), błotniarkę jajowatą (Radix peregra), grzebiuszkę ziemną (Pelobates fuscus), ropuchę szarą (Bufo bufo), żabę trawną (Rana temporaria), traszkę zwyczajną (Lissotriton vulgaris), kumaka nizinnego (Bombina bombina), gronostaja (Mustela erminea), karczownika ziemnowodnego (Arvicola amphibius), perkoza dwuczube (Podiceps cristatus), kaczkę czernicę (Aythya fuligula), remiza zwyczajnego (Remiz pendulinus) oraz myszołowa (Buteo buteo). W latach 50. XX wieku w rejonie Dębca odnotowano obecność kulona (Burhinus oedicnemus), obecnie uznawanego za wymarłego na terenie Wielkopolski. Pierwsze zaobserwowanie innego rzadkiego gatunku pająka, korsarza (Pirata tenuitarsis), miało miejsce w Polsce w 1985 roku.

Między Ławicą a Junikowem, w pobliżu starych rowów melioracyjnych, znajduje się unikalny zespół łąk trzęślicowych (Selino carvifoliae-Molinietum), który jest zagrożony wyginięciem.

Badania naukowe

Badania hydrochemiczne dotyczące Junikowskiego Strumienia miały miejsce w latach 1969, 1988 oraz 1989. Były one częścią prac magisterskich realizowanych przez Zakład Hydrologii i Gospodarki Wodnej Instytutu Geografii Fizycznej UAM. Warto zaznaczyć, że pierwsze szczegółowe opracowanie dotyczące zlewni zostało zrealizowane już w 1970 roku, pod kierunkiem M. Żurawskiego.

---

Oceń: Junikowski Strumień

---