Świerczewo (Poznań)

---

Lokalizacja

Świerczewo to rejon usytuowany przy południowych granicach Poznania. Z jednej strony sąsiaduje z Strumieniem Junikowskim, a z drugiej z potokiem Górczynka. Miejsce to leży pomiędzy Dębcem a Górczynem i jest aktualnie największym osiedlem o zabudowie jednorodzinnej w stolicy Wielkopolski.

Osiedle to ma ściśle określone granice, które prezentują się następująco:

• od wschodu: wyznaczona przez linię kolejową Poznań – Luboń (linia kolejowa nr 271), zaczynająca się w miejscu przecięcia z linią kolejową Górczyn – Starołęka (linia kolejowa 801) aż do potoku Górczynka;
• od południa: biegnąca wzdłuż południowej granicy miasta, od potoku Górczynka przez Strumień Junikowski, a następnie wzdłuż tego Strumienia do ulicy Pszczyńskiej;
• od zachodu: ulicą Pszczyńską, prowadzącą od Strumienia Junikowskiego do ulicy Leszczyńskiej, a potem dalej do ulicy Głazowej, następnie wzdłuż tej ulicy aż do Przełęczy, kontynuując ulicą Przełęcz do granic linii kolejowej Górczyn – Starołęka;
• od północy: granice wyznaczone przez linię kolejową Górczyn – Starołęka, od przedłużenia ulicy Przełęcz do miejsca jej przecięcia z linią kolejową Poznań – Luboń.

Historia

Historia Świerczewa sięga 1295 roku, kiedy to w dokumentach po raz pierwszy zapisano wieś jako Svirchevo. W tym to okresie archidiakon poznański Piotr otrzymał w nadaniu nie tylko Minikowo, ale także kilka innych wiosek, w tym Świerczewo. Po śmierci Piotra, tereny te przeszły w ręce kapituły katedralnej w Poznaniu.

Przez wiele lat wieś borykała się z kryzysami, a w 1510 roku nie było w niej już żadnej ludności. Ziemie były jedynie częściowo uprawiane przez kmieci z okolicznych miejscowości, głównie z Żabikowa, a sama wieś pozostała pusta. Dopiero w 1819 roku organizacja życia wiejskiego uległa zmianie – pojawiły się nowe gospodarstwa oraz folwark.

W 1580 roku wieś należała do powiatu poznańskiego w obrębie ówczesnego województwa poznańskiego. Warto także odnotować, że osobny artykuł można poświęcić cegielni w Świerczewie. Już w 1832 roku przy Kotowie powstała cegielnia, która dała zatrudnienie części lokalnych mieszkańców.

Na przestrzeni kolejnych lat, wzdłuż Strumienia Junikowskiego zainicjowano budowę glinianek, znanych jako Szachta, w tym m.in. Staw Świerczewo, który wyraźnie grodzili granice między Świerczewem a Żabikowem.

Pod koniec XIX wieku, w ramach przygotowań do budowy Twierdzy Poznań, rozpoczęto prace nad umocnieniami. Na terenie Świerczewa wzniesiono Fort IX oraz zbudowano bunkry, które połączyły się z Fortem IXa znajdującym się na Dębcu.

W 1925 roku Świerczewo zamieszkiwało 203 osoby, a do 1939 roku liczba ta wzrosła do 356. Jednak 1 kwietnia 1940 roku wieś została przemianowana na Bergfelde i włączona do administracyjnych granic Poznania, co nastąpiło na mocy decyzji namiestnika Rzeszy, Arthura Greisera. W czasie II wojny światowej planowano przekształcenie okolicy w getto dla Polaków, co ostatecznie nie doszło do skutku. Wybudowano jedynie bloki przy ulicy Opolskiej i osiedle dla niemieckich przesiedleńców.

26 stycznia rozpoczęła się ofensywa Armii Czerwonej, którą to umocnienia w Świerczewie zostały ostrzelane przez artylerię. Po odpartych atakach Niemców, nastąpił ostateczny atak z użyciem czołgów, co zakończyło się zdobyciem Fortu IX.

W latach 50. XX wieku rząd podjął decyzję o przekształceniu terenów Świerczewa na potrzeby osiedli bytowych. W miejsce poligonu wojskowego, który tam istniał od połowy XIX wieku, zaplanowano budowę nowego osiedla. W 1956 roku opublikowano plan zagospodarowania osiedla, a rok później przygotowano plany koordynacyjne dla jego południowej oraz północnej części.

W latach 1960-1961, pod wpływem działacza komunistycznego Jana Brygiera, zaczęto nadawać nazwy ulicom osiedla, co wiązało się z upamiętnieniem wybitnych postaci ze świata komunistycznego i socialistycznego. Na ulicach znalazły się nazwiska takie jak Róża Luksemburg, Marceli Nowotko, a także Witold Kolski, Janusz Korczak czy Joachim Lelewel. W 1974 roku wymieniono nazwy na artystów i lekarzy, natomiast po akcji dekomunizacyjnej władze zaczęły przywracać nazwy związane z działaczami II Rzeczypospolitej, takimi jak Eugeniusz Kwiatkowski, Marian Rejewski, Henryk Zygalski.

W latach 90. XX wieku, konkretnie w 1993 roku, utworzono na terenie Świerczewa dwie jednostki pomocnicze. Natomiast 1 stycznia 2011 roku połączono jednostki administracyjne: Poznań-Świerczewo oraz Osiedle Powstań Śląskich w jedno Osiedle Świerczewo.

Zabytki, kościoły

W sercu Świerczewa dostrzegamy niezwykły kościół parafialny pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny Matki Kościoła, którego działalność prowadzą Księża Filipini. To ważne miejsce kultu, które pełni niezwykłą rolę w lokalnej społeczności.

Na północnej części Świerczewa możemy odnaleźć Fort IX, który jest jednym z osiemnastu historycznych fortów wchodzących w skład Twierdzy Poznań. Ta militarna budowla przypomina o dawnych czasach i jest ważnym elementem dziedzictwa regionu, przyciągającym miłośników historii.

We wschodniej części Świerczewa, pomiędzy linią kolejową a ulicą Opolską, znajdziemy zabytkowy cmentarz przy ulicy Samotnej. Niestety, obiekt ten przez lata ulegał zaniedbaniu i częściowemu zniszczeniu. Jednak po 2012 roku, kiedy nowy proboszcz rozpoczął działalność w parafii Zmartwychwstania Pańskiego, teren cmentarza został systematycznie uporządkowany przez jednego z zaangażowanych parafian. Niezwykłym wydarzeniem było odzyskanie tradycji, gdy po niemal 80 latach przerwy, ksiądz Maciej Sasiak CR odprawił nabożeństwo na cmentarnym terenie.

Zabudowa

W Świerczewie, charakterystyczną cechą architektoniczną są budynki jedno- i wielorodzinne, które przeważają w okolicy i pochodzą głównie z drugiej połowy XX wieku.

Centralnym punktem dzielnicy jest ulica Opolska, przy której znajduje się znaczna liczba baraków, wzniesionych w czasie II wojny światowej. Obiekty te były pierwotnie przeznaczone dla osób wysiedlonych z centrum Poznania.

W najbliższej przyszłości planowana jest rozbiórka wszystkich wspomnianych baraków, które mają być zastąpione nowoczesnym budownictwem o wyższym standardzie. W początkowych miesiącach roku 2009 zakończono budowę zespołu mieszkaniowego na terenie, gdzie wcześniej stały pierwsze z wyburzonych obiektów.

W drugiej połowie XXI wieku wzniesiono nowe zespoły mieszkaniowe na rogach ulic Opolskiej oraz Stefanii Sempołowskiej. Na koniec roku 2021 nowi mieszkańcy otrzymali klucze do 163 lokali w nowo wybudowanych blokach mieszkalnych, które mają pięć kondygnacji, a także w jednym budynku trzykondygnacyjnym.

Dodatkowo, niedługo później, w tym rejonie powstały także dwa budynki czterokondygnacyjne, co znacząco przyczyniło się do rozwoju infrastruktury mieszkaniowej w Świerczewie.

Edukacja

W Świerczewie, dzielnicy Poznania, edukacja odgrywa kluczową rolę w rozwoju społeczności. Warto zwrócić uwagę na kilka istotnych placówek edukacyjnych, które oferują różnorodne programy nauczania i wsparcie dla uczniów.

• Szkoła Podstawowa nr 79 im. Arkadego Fiedlera, zlokalizowana przy ul. Jarzębowej 5 oraz ul. Jesionowej 14, zapewnia wysokiej jakości edukację dla najmłodszych,
• Społeczna Szkoła Podstawowa nr 3 „Dębinka” przy ul. Grabowej 33, stawia na indywidualne podejście do ucznia,
• Zespół Szkół Mechanicznych im. Komisji Edukacji Narodowej, znajdujący się przy ul. Świerkowej 8, kształci młodzież w kierunkach technicznych,
• Wyższa Szkoła Edukacji i Terapii im. prof. Kazimiery Milanowskiej, umiejscowiona przy ul. Grabowej 22, dostarcza wiedzy oraz umiejętności w dziedzinie pedagogiki i terapii.

Wszystkie te instytucje wspierają rozwój lokalnej społeczności, oferując różnorodne programy edukacyjne oraz aktywności, które angażują młodzież i dzieci.

Komunikacja

W bezpośrednim sąsiedztwie osiedla znajdują się dwie ważne pętle tramwajowe: „Dębiec PKM” oraz „Górczyn PKM”. Oprócz tego, w rejonie znajdują się dwa istotne kolejowe przystanki osobowe: „Poznań Górczyn” oraz „Poznań Dębiec”. Ruch na terenie Świerczewa jest także wspierany przez liczne linie autobusowe, które obejmują numery: 149, 175, 179, 611, 614, 701, oraz 213, która jest linią nocną. Te połączenia zapewniają wygodny transport do Dębcem, Górczynem oraz Luboniem.

W północno-wschodniej części osiedla znajduje się także pętla autobusowa „Dębiec PKM”, co dodatkowo ułatwia codzienne dojazdy mieszkańców.

---

Oceń: Świerczewo (Poznań)

---