Wiesław Wydra

---

Życiorys

W centrum jego pasji badawczej leży historia literatury oraz książka z czasów średniowiecza i wczesnej nowożytności. Interesuje się między innymi songami z późnego średniowiecza oraz editowaniem niepublikowanych lub rzadko spotykanych utworów literackich, które dotyczyły tego okresu. Posiada również ogromną wiedzę na temat inkunabułów i dawnych druków, a także może się pochwalić licznymi publikacjami.

Jest autorem ponad stu artykułów opublikowanych w różnych czasopismach oraz książkach zbiorowych. Do jego cennych pozycji należy kilka książek, w tym monografie Na temat polskich dekalogów średniowiecznych oraz twórczości bł. Władysława z Gielniowa. Zajmował się również dziełami takimi jak Bogurodzica oraz polskie pieśni średniowieczne. Dodatkowo, przygotował pierwszą pełną edycję krytyczną Żywota Pana Jezu Krysta Baltazara Opeca.

W swojej karierze wielokrotnie współpracował ściśle z Wojciechem Ryszardem Rzepką, który jest uznawanym historykiem języka polskiego. Efektem ich partnerstwa, obok szeregu wspólnych publikacji, były książki takie jak Chrestomatia staropolska: teksty do roku 1543 oraz Cały świat nie pomieściłby ksiąg: staropolskie opowieści i przekazy apokryficzne, napisane także z Marią Adamczyk. Jest również redaktorem kilku serii wydawniczych, takich jak Libri Librorum. Eximiorum Poloniae Librorum Bibliotheca oraz Libri Librorum. Bibliotheca Paleotyporum in Lingua Polonica Impressorum. Dodatkowo w jego dorobku znajdują się projekty edytorskie w serii Libri Precationum Illuminati Poloniae Veteris, które współtworzył z Katarzyną Krzak-Weiss i Rafałem Wójcikiem.

W wrześniu 2004 roku wyruszył w podróż do Niżnego Nowogrodu w celu poszukiwania Biblii Królowej Zofii – zagubionego polskiego skarbu. Chociaż nie udało mu się odnaleźć tego cennego dokumentu, rezultaty jego badań zostały opisane w artykule Podróż do Niżnego Nowogrodu, który znalazł się w tomie poświęconym pamięci Ewy Guderian-Czaplińskiej.

W 2017 roku opublikowany został tom, który poświęcił mu tematyce dotyczącej edytorstwa – Co musi wiedzieć uczony edytor, nawet jeśli nie chce. Jesienią tego samego roku odkrył w Bibliotece Uniwersyteckiej w Erlangen nieznane wcześniej wydanie Rozmowy mistrza Polikarpa ze Śmiercią. W dniu 7 listopada 2018 roku, z kolei, ukazała się jego książka „Śmierci z Mistrzem dwojakie gadania…”. To krytyczna edycja nieznanego dotąd druku „Rozmowy mistrza Polikarpa ze Śmiercią” z 1542 roku.

Wypromowani doktorzy

Wiele znaczących osób przyczyniło się do rozwoju polskiej myśli naukowej, w tym Radosław Sztyber oraz Wojciech Dembołęcki. W swojej pracy „Przewagi elearów polskich” (Poznań 1623), wydanej w latach 1999, ukazali niezwykle istotne aspekty związane z polskim dziedzictwem edukacyjnym.

Wiele uwagi poświęcone było również polskim sygnetom drukarskim. Katarzyna Krzak-Weiss w dziele „Polskie sygnety drukarskie od XV do połowy XVII wieku” z 2002 roku, wnikliwie bada ten temat, otwierając przed czytelnikami bogatą historię. Z kolei Rafał Wójcik zaprezentował w swojej publikacji „Opusculum de arte memorativa” autorstwa Jana Szklarka, traktat mnemotechniczny z 1504 roku, co rzuca światło na techniki pamięciowe stosowane w tym okresie.

W kontekście świętości i wzorców moralnych w XVII i XVIII wieku, warto zwrócić uwagę na pracę Katarzyny Sokołowskiej „Przez życie pobożne wszystkim był żywym przykładem…” wydaną w 2006 roku, która szczegółowo analizuje świeckie podejście do świętości w Polsce. Z kolei Piotr Molenda, w swojej analizie „Antoni Jaźwiński i jego następcy. Polskie metody mnemotechniczne w XIX w. i początkach XX w.”, z 2009 roku, przedstawia rozwój metod ułatwiających zapamiętywanie.

Co więcej, Michał Rzepka w swoim dziele „Diariusz legationis JWJMości Pana Strażnika Wielkiego Koronnego odprawionej roku 1732”, opublikowanym w 2018 roku, odkrywa wiadomości związane z dyplomacją i obyczajami epoki, co z pewnością wzbogaca naszą wiedzę na temat historii Polski.

Publikacje

Wiesław Wydra jest autorem licznych publikacji, które odgrywają istotną rolę w polskiej kulturze i literaturze. Poniżej przedstawiamy jego najważniejsze książki:

• Polskie dekalogi średniowieczne. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1973 (Silva Medii et Recentioris Aevi, 2),
• Chrestomatia staropolska: teksty do roku 1543. Wybór i oprac. Wiesław Wydra i Wojciech Ryszard Rzepka. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, wyd. 1984, 1995, 2004,
• Władysław z Gielniowa. Z dziejów średniowiecznej poezji polskiej. Poznań: Bestseller, 1992,
• Cały świat nie pomieściłby ksiąg: staropolskie opowieści i przekazy apokryficzne. Wyd. Wojciech Ryszard Rzepka i Wiesław Wydra, wstęp napisała Maria Adamczyk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, wyd. 1996, 2008,
• Dlaczego pod Grunwaldem śpiewano Bogurodzicę? Trzy rozdziały o najdawniejszych polskich pieśniach religijnych. Poznań: Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”, 2000,
• Katalog inkunabułów Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu. Poznań: Biblioteka Uniwersytecka, 2002,
• Polskie pieśni średniowieczne: studia o tekstach. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN, 2003,
• O najdawniejszej książce drukowanej w Poznaniu. Poznań: Biblioteka Uniwersytecka, 2003,
• A Gospel of Nicodemus preserved in Poland. Introd. by Zbigniew Izydorczyk and Wiesław Wydra. Turnhout: Brepols, 2007,
• Jana Żdżarowskiego, kanonika poznańskiego, diariusz z lat 1532–1551. Wyd. Rafał Wójcik i Wiesław Wydra. Poznań: Biblioteka Uniwersytecka, 2009 (seria Diariusze staropolskie, z. 1),
• Baltazar Opec. Żywot Pana Jezu Krysta. Wydali i wstępami opatrzyli Wiesław Wydra i Rafał Wójcik, wstęp ikonograficzny Katarzyna Krzak-Weiss. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2014,
• Męka Pana Jezusowa. Z szesnastowiecznego rękopisu Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie. Wydali Marek Osiewicz, Wiesław Wydra, Rafał Wójcik. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2015,
• Modlitewnik Olbrachta Gasztołda kanclerza wielkiego litewskiego 1528 r. Faksymile. Wstęp Wiesław Wydra, red. Katarzyna Krzak-Weiss, Rafał Wójcik, Wiesław Wydra. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie Studia Polonistyczne, 2015,
• Modlitewnik królowej Bony 1492 r. Faksymile. Wstęp Katarzyna Krzak-Weiss, red. Katarzyna Krzak-Weiss, Rafał Wójcik, Wiesław Wydra. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie Studia Polonistyczne, 2016,
• Modlitewnik Zygmunta I Starego 1524 r. Faksymile. Wstęp Rafał Wójcik, red. Katarzyna Krzak-Weiss, Rafał Wójcik, Wiesław Wydra. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie Studia Polonistyczne, 2016,
• Modlitewnik królowej Bony 1528 r. Faksymile. Wstęp Rafał Wójcik, red. Katarzyna Krzak-Weiss, Rafał Wójcik, Wiesław Wydra. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie Studia Polonistyczne, 2016,
• Modlitewnik Krzysztofa Szydłowieckiego kanclerza wielkiego koronnego 1524 r. Faksymile. Wstęp Wiesław Wydra, red. Katarzyna Krzak-Weiss, Rafał Wójcik, Wiesław Wydra. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie Studia Polonistyczne, 2017,
• Modlitewnik rodziny Szydłowieckich. Ok. 1535 r. Faksymile. Wstęp Katarzyna Krzak-Weiss, red. Katarzyna Krzak-Weiss, Rafał Wójcik, Wiesław Wydra. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie Studia Polonistyczne, 2017,
• Modlitewnik Pawła Dunin-Wolskiego. Faksymile. Wstępy Wiesław Wydra, Katarzyna Krzak-Weiss, red. Katarzyna Krzak-Weiss, Rafał Wójcik, Wiesław Wydra. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie Studia Polonistyczne, 2018,
• „Śmierci z Mistrzem dwojakie gadania…” Nieznany drukowany przekaz „Rozmowy mistrza Polikarpa ze Śmiercią” z 1542 r. wydał Wiesław Wydra. Poznań: Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”, 2018,
• Kodeks Wawrzyńca z Łaska 1544. Faksymile, wstęp Wiesław Wydra. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie Studia Polonistyczne, 2019. Series Apocryphorum Polonorum Selectorum, t. 1,
• Krzysztofa Pussmana „Historyja barzo cudna i ku wiedzieniu potrzebna o stworzeniu nieba i ziemie… Kraków 1551 i późniejsze edycje, wydali Marek Osiewicz, Wiesław Wydra, wstępami opatrzyli Jakub Łukaszewski, Marek Osiewicz, Wiesław Wydra. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie Studia Polonistyczne, 2022. Series Apocryphorum Polonorum Selectorum, t. 6,
• Ewangelia Nikodema z kodeksu Wawrzyńca z Łaska (1544), wydali i wstępem opatrzyli Marek Osiewicz, Wiesław Wydra. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie Studia Polonistyczne, 2023. Series Apocryphorum Polonorum Selectorum, t. 3.

Oprócz książek, Wiesław Wydra napisał także wiele artykułów, w tym między innymi:

• Glosa do dziejów staropolskiego popularnego dramatu religijnego. „Studia Polonistyczne” 6 (1979), s. 193–201,
• Bernardyńska sylwa poetycka. [W:] W kręgu dawnej poezji. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1983 (Silva Medii et Recentioris Aevi, 8),
• Rafał Wójcik, Wiesław Wydra, Jakub Parkoszowic’s Polish Mnemonic Verse about Polish Orthography from the 15th Century. [In:] Culture of Memory in East Central Europe in the Late Middle Ages and the Early Modern Period. Conference proceedings Ciążeń, March 12th-14th, 2008, s. 119–127,
• Giedrius Subačius, Mariusz Leńczuk, Wiesław Wydra, The Earliest Known Lithuanian Glosses (1520–1530). „Archivum Lithuanicum” 12 (2010), s. 31–70,
• O Bibliotece Uniwersyteckiej, podróżach i odkryciach. Z prof. Wiesławem Wydrą, wybitnym znawcą rękopisów i starych druków, rozmawia Katarzyna Krzak-Weiss, „Kronika Miasta Poznania” nr 1/2023 (Książka I), s. 42-52.

---

Oceń: Wiesław Wydra

---