Kościół św. Antoniego Padewskiego w Poznaniu (Starołęka)

---

Historia

Starołęka, zanim zyskała swoją własną świątynię, znajdowała się pod kątem parafii św. Jakuba w Głuszynie, jak informuje ten link. Duża odległość od tej parafii powodowała, że pewna grupa miejscowych parafian miała trudności z dotarciem na nabożeństwa, co sprawiało, że ich potrzeby religijne nie były w pełni zaspokajane. W 1913 roku kościół w Głuszynie mógł pomieścić maksymalnie 3000 wiernych, stąd dla 4800 osób zarejestrowanych w parafii stawało się to problematyczne.

W obliczu tego wyzwania, lokalny proboszcz, ks. Antoni Stychel, podjął starania o budowę kościoła filialnego. W 1912 roku przekazano dwa działki przez przedsiębiorcę Jana Paczkowskiego, który postawił warunek – jeśli do 1 października 1923 nie nastąpi budowa, grunty wróciłyby do darczyńcy. Pierwsze propozycje architektoniczne wyszły spod ręki Rogera Sławskiego w 1917 roku, jednakże msze były odprawiane prowizorycznie w sali restauracyjnej u Bogusława Kempfa.

Po I wojnie światowej, jako duszpasterz, ks. Kazimierz Rolewski starał się przejąć barak wojskowy, co udało się w 1919 roku. Został on przekształcony w świątynię, i został poświęcony 11 kwietnia 1920 roku. Następnie w 1934 roku przybył pomnik Towarzystwa Powstańców i Wojaków. Wewnątrz, wykorzystano pomoc prof. Szczęstnego Dettloffa w aranżacji wnętrza, w którym proboszczem od 1 maja 1922 roku był ks. Bronisław Gładysz.

Niestety, w czasach okupacji hitlerowskiej kościół został zamknięty po przekształceniach na magazyn modeli kolejowych, a ks. Gładysz został aresztowany w 1941 roku. Po wojnie, kościół wymagał kompleksowej odbudowy, co odbyło się w ekspresowym tempie, gdyż parafianie zaangażowali się w prace przez 14 dni, a poświęcenie odbyło się 28 marca 1945 roku.

Późniejsze plany budowy nowej świątyni przekazano Michałowi Preislerowi, ale po korekcie przez kuria także wymagały poprawek. Nowa budowla miała być neoromańska i pomieścić 2600 osób. Projekt autorstwa Jerzego Tuszowskiego jednak nie został zaakceptowany przez miejską Komisję Architektoniczną.

W końcu projekt został zlecony Rogerowi Sławskiemu, który w 1948 roku dostarczył nowe szkice. W nowym projekcie, kościół miał otrzymać prostokątny kształt z wyraźnym akcentem wieżowym. Budowa rozpoczęła się latem 1949 i do 1955 roku, z kościołem i ołtarzem poświęconymi przez arcybiskupa Walentego Dymka.

W wnętrzu umieszczono ważne elementy, takie jak ołtarz oraz konfesjonał, w tym również rzeźby z kościoła Najświętszej Marii Panny w Poznaniu. W latach późniejszych świątynia wzbogaciła się o polichromie autorstwa Józefa i Łucji Oźminów, a także dodatki zaprojektowane przez Franciszka Morawskiego. W 1969 roku zaplanowano budowę wieży, która ostatecznie odbiegała od wizji Sławskiego, co doprowadziło do licznych zmian w projekcie.

Dalsze prace nad kościołem kontynuowane były przez następne lata, co zapewniło, że świątynia stała się symbolem spójności lokalnej społeczności oraz ich ducha w obliczu trudności historii.

Opis

Kościół św. Antoniego Padewskiego w Poznaniu, znany jako Starołęka, to imponująca trójnawowa pseudobazylika. Charakteryzuje się wieżą zlokalizowaną w północno-zachodnim narożniku, której wnętrze zdobi strop kasetonowy oparty na czterech filarach. Oświetlenie zapewniają sześć dużych kolistych okien, w tym jedno umieszczone nad wejściem, jedno w prezbiterium oraz po trzy okna w ścianach naw bocznych. Dekoracja ścian została wykonana w technice sgraffito oraz fresku. Za projekt dekoracji, drogi krzyżowej i witraży odpowiedzialni byli Łucja i Józef Oźminowie, natomiast same witraże powstały dzięki pracy Zygmunta Kośmickiego.

W prezbiterium centralne miejsce zajmuje przedstawienie Ostatniej Wieczerzy. Po bokach tej części kościoła znajdują się obrazy o tematyce starotestamentowej, natomiast witraż przedstawiający św. Antoniego z Padwy zdobi przestrzeń prezbiterialną. Najstarszym elementem wyposażenia kościoła jest drewniana chrzcielnica, pochodząca z wcześniejszej, drewnianej świątyni.

Nawa główna kościoła przyciąga uwagę malowidłami ukazującymi sceny z życia patrona miejsca, a w nawach bocznych można dostrzec przedstawienia Zwiastowania oraz św. Józefa przy pracy. Witraże w nawach bocznych przedstawiają aniołów, dodając jeszcze więcej uroku tej pięknej architekturze.

Chór muzyczny z organami, który zamyka kościół, został zrealizowany w latach 1959–1963. Tuż pod chórem znajduje się kruchta, w której umieszczona jest kaplica Matki Boskiej Częstochowskiej, w której jesteśmy świadkami obecności kopii ikony autorstwa Stanisława Gawłowskiego.

Przemiany, jakie przeszedł kościół, często znacznie odbiegają od pierwotnej wizji jego architekta, Rogera Sławskiego. W toku realizacji, pod ręką Aleksandra Holasa, wprowadzono zmiany, uproszczenia detalu oraz zubożenie ogólnego charakteru budowli. Dla Sławskiego było to ostatnie dzieło, które zrealizował przed swoją śmiercią.

Przed kościołem dostrzegamy figurę św. Antoniego, która została wyrzeźbiona w 1989 roku przez Adama Graczyka. Oś ulicy św. Antoniego, przy której stoi opisywane miejsce kultu, jest zamknięta optycznie przez zieleń Dębiny. To właśnie z tej przestrzeni wyłania się wieża kościoła Świętej Trójcy na Dębcu. Obie wieże tworzą harmonijną perspektywiczną zależność oraz symboliczny układ urbanistyczny, który z pewnością zachwyca zarówno mieszkańców, jak i turystów.

Tablice pamiątkowe

W obrębie kościoła znajduje się wiele tablic pamiątkowych, które upamiętniają istotne wydarzenia oraz osoby związane z tą świątynią.

• W kruchcie znajduje się tablica poświęcona pamięci Jana Paczkowskiego (1852-1928), przemysłowca i działacza społecznego, który ofiarował ziemię na budowę kościoła pw. św. Antoniego Padewskiego na Starołęce. Tablica zawiera napis: „Niech Bóg nagrodzi jego hojność”, co jest świadectwem wdzięczności zarówno rodziny, jak i parafian. Data jej odsłonięcia to 24 listopada 2010 roku,
• Na lewo od ołtarza umieszczono tablicę dokumentującą składanie dokumentów poświęcenia kamienia węgielnego tej świątyni, co miało miejsce 19 października 2003 roku. Dokumenty, związane z tą uroczystością, zostały sporządzone 2 lipca 1950 roku i odnalezione w fundamentach 15 maja 2001 roku. Tablicę ufundował Zakład Kamieniarski Suchy Las, reprezentowany przez Aleksandra Jarosa,
• Wewnątrz kościoła znajduje się także tablica upamiętniająca nawiedzenie cudownego obrazu Matki Bożej, które miało miejsce w Poznaniu Starołęce w dniach 29 i 30 sierpnia 1977 roku. Misje przed tym wydarzeniem głosili Księża Salezjanie.

---

Oceń: Kościół św. Antoniego Padewskiego w Poznaniu (Starołęka)

---