Janusz Zeyland

---

Życiorys

Janusz Zeyland przyszedł na świat w rodzinie Stanisława (1855–1936) oraz Marii Walentyny z Rosińskich (1874–1910). Jako starszy brat Mariana (1899–1958), który był podporucznikiem w rezerwie Wojska Polskiego, wyrósł w środowisku, które z pewnością wpłynęło na jego dalsze decyzje życiowe.

Swoją edukację rozpoczął w Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu, które ukończył w 1917 roku, zdobijając maturę. Krótko potem podjął studia medyczne na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Berlińskiego. Zaledwie po kilku miesiącach nauki, został powołany do armii niemieckiej, gdzie służył do 9 grudnia 1918 roku. Kiedy wybuchło powstanie wielkopolskie, Janusz ochotniczo wstąpił do Wojska Polskiego, walcząc z determinacją do 22 grudnia 1919 roku na froncie północno-zachodnim. Uczestniczył również w odsieczy Lwowa, a od 13 lipca 1920 roku brał udział w działaniach na froncie wschodnim, gdzie 17 marca 1921 roku dostał się do niewoli bolszewickiej, a po demobilizacji zwolniono go w stopniu podchorążego, obciążonego inwalidztwem wojennym.

Po zakończeniu służby wojskowej, Janusz wrócił do nauki, kontynuując studia na Uniwersytecie Warszawskim. W 1922 roku przeniósł się do Uniwersytetu Poznańskiego, który ukończył w 1924 roku, zdobywając doktorat. Początkowo pracował w Zakładzie Anatomii Patologicznej, a od 1927 do 1940 roku w Klinice Pediatrii. W latach 1925-1928 prowadził badania w Paryżu, koncentrując się na skuteczności i bezpieczeństwie szczepionki BCG. W 1928 roku habilitował się w dziedzinie pediatrii, a w 1939 uzyskał tytuł profesora.

W 1940 roku Janusz został przesiedlony do Warszawy, gdzie w kwietniu 1941 roku zorganizował Centralne Laboratorium Gruźlicy. W grudniu tego samego roku stworzył pierwszy w Polsce oddział leczenia dziecięcej gruźlicy płuc, funkcjonujący na poziomie klinicznym. Równolegle prowadził kurs bakteriologii w Tajnym Uniwersytecie Ziem Zachodnich.

Niestety, Janusz Zeyland zginął tragicznie. Został rozstrzelany przez Niemców w Szpitalu Wolskim podczas rzezi Woli. Jego ciało zostało pochowane w zbiorowej mogile na podwórzu szpitala. W marcu 1945 roku, po zakończeniu powstania, jego szczątki ekshumowano i przeniesiono na cmentarz Powązkowski, a później na cmentarz parafialny zabytkowy Jeżycki w Poznaniu, gdzie pochowano go w kwaterze L-13-48.

Dorobek naukowy

Janusz Zeyland to postać, która z wybitnym zapałem dedykowała swoje życie badaniom i praktyce w zakresie zdrowia dzieci. Jest autorem ponad 70 publikacji naukowych, w tym podręcznika „Gruźlica płuc u dzieci”, który na przestrzeni lat pozostaje cennym źródłem wiedzy w tej dziedzinie.

Uznawany jest za jednego z najwybitniejszych ekspertów w problematyce gruźlicy. W roku 1930, wraz ze swoją żoną, zdobył prestiżową Nagrodę im. Pannetiera przyznaną przez Akademię Narodową Medycyny w Paryżu, za ich przełomowe odkrycie dotyczące bezpieczeństwa oraz skuteczności szczepień przeciwgruźliczych. Osiągnięcie to otworzyło drzwi do szerokiego zastosowania tej metody ochrony zdrowia.

Janusz Zeyland odgrywał kluczową rolę jako pionier szczepień w Polsce i wprowadzał innowacyjne podejście do walki z gruźlicą, a także jako pierwszy opracował statystyki dotyczące częstości występowania tego schorzenia w populacji dziecięcej. Jego wkład w medycynę i zdrowie publiczne jest niezwykle istotny i pozostaje inspiracją dla wielu pokoleń lekarzy i naukowców.

Życie prywatne

Janusz Zeyland w dniu 14 czerwca 1926 roku zawarł związek małżeński w Poznaniu z mikrobiolożką, Eugenią Jadwigą (1899–1953), która była córką Eugeniusza Piaseckiego.

Ordery i odznaczenia

Janusz Zeyland, zasłużony człowiek, otrzymał liczne wyróżnienia za swoje osiągnięcia, które podkreślają jego wkład w historię. Oto niektóre z przyznanych mu odznaczeń:

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie, 12 grudnia 1947),
• Srebrny Medal „Zasłużonym na Polu Chwały” (pośmiertnie, 31 lipca 1946).

Upamiętnienie

Na ekspozycji stałej Muzeum Powstania Warszawskiego można zobaczyć osobiste przedmioty profesora Janusza Zeylanda. Wśród nich znajdują się okulary ze śladami krwi, które zostały ocaliłe przez asystenta ze Szpitala Wolskiego, dr Zbigniewa Woźniewskiego.

Warto również zaznaczyć, że w styczniu 1946 roku, krótka ulica, która została wytyczona w 1906 roku w centrum Poznania, otrzymała imię Janusza Zeylanda. Ulica ta łączy ulicę Bukowską z ulicą Zwierzyniecką.

Co więcej, Wielkopolskie Centrum Pulmonologii i Torakochirurgii także nosi imię Eugenii i Janusza Zeylandów, co jest świadectwem ich wkładu i wpływu w dziedzinie medycyny.

---

Oceń: Janusz Zeyland

---