Grobla (Poznań)

---

Historia

Osada Nowa Grobla powstała w wyniku rywalizacji z kapitulnym Chwaliszewem, które z kolei miało zasięg konkurencyjny wobec nowo ulokowanego Poznania w 1253 roku. Na początku tereny te służyły jedynie jako pastwisko, rozciągające się pomiędzy dwoma odnogami Warty – ówczesnym głównym nurtem rzeki oraz tzw. Starą Rzeką. W 1447 roku zdecydowano się na usypanie grobli, aby ułatwić przejazd przez ten obszar. Powodowało to obniżenie poziomu wód oraz stopniowe osuszanie terenów. Konstrukcja grobli składała się z gliny, piasku i faszyny, a brzegi były wzmacniane drewnianymi palami. Pełniła ona kluczową rolę komunikacyjną, łącząc lewobrzeżną część Poznania, od Bramy Wodnej, z prawym brzegiem Warty w okolicy obecnego Mostu Św. Rocha.

Inicjatywa założenia Nowej Grobli wyszła od rajców poznańskich. W 1447 roku król Kazimierz IV Jagiellończyk potwierdził prawa miejskie tej osady. W 1460 roku istniał już most, który łączył miasteczko z Bramą Wodną, a XV wiek charakteryzował się intensywnym rozwojem gospodarczym Grobli.

Na tzw. planie saskim, datowanym na 1734 rok, obszar wyspy został podzielony na działki, co wskazuje na ekonomiczne wykorzystanie tej przestrzeni w połowie XVIII wieku (w tym czasie grunt musiał być już osuszony). W tym okresie miejsce to znane było jako Nowa Grobla.

Znaczący okres dla tej części miasta przypada na XIX oraz początek XX wieku. W wyniku postępującej industrializacji na Grobli powstało wiele zakładów przemysłowych, fabryk oraz imponujących kamienic.

W kamienicy przy ul. Grobla 14 mieszkał Ludwig Kazmierczak ze swoją matką (Anną Kazmierczak) oraz babcią (Apolonią z domu Bilewicz) – był on dziadkiem Angeli Merkel ze strony ojca. Później rodzina przeniosła się na Piekary.

Pod numerem 11, w latach 1928-1930, mieściła się siedziba komitetu Okręgu Poznańskiego Polskiej Partii Socjalistycznej-Lewicy, co zostało upamiętnione tablicą pamiątkową, odsłoniętą 29 kwietnia 1983 roku.

W okresie okupacji hitlerowskiej, w budynku przy ul. Mostowej 15, znajdował się ukryty punkt kontaktowy komendy poznańskiego okręgu Armii Krajowej. W tym miejscu, jesienią 1943 roku, odbywały się rozmowy pomiędzy AK a PPR. O tym fakcie informuje stosowna tablica umieszczona na budynku.

Architektura

W obszarze Grobli można znaleźć wiele znaczących siedzib instytucjonalnych oraz znanych budowli, które mają swoje unikalne historie. Znajdują się tutaj między innymi:

• Stara Gazownia, która została wzniesiona w 1856 roku i zaprojektowana przez brytyjskiego architekta Johna Moore’a,
• Muzeum Etnograficzne, mieszczące się w dawnym budynku Loży Masońskiej z 1817 roku, którego projektem zajął się architekt Christian Wernicke,
• Muzeum Bambrów Poznańskich, otwarte w 2003 roku,
• Kościół Wszystkich Świętych, wznoszący się od lat 1777–1783, zaprojektowany przez Antoniego Höhne,
• Fabryka Józefa Zeylanda,
• Instytut Zachodni,
• pałacyk Paetzów oraz fabryki Pecowin i Likwowin, które powstały w latach 1928 i 1930 na podstawie projektu Stefana Sawickiego,
• kamienica przy ulicy Mostowej 24, gdzie zastosowano innowacyjne na poznańskim terenie instrumentarium symboliczne, autorstwa Jana Raczyborskiego,
• zabytkowe budynki pod numerem 22,
• dawny dom starców,
• Konsulat Ukrainy,
• nowoczesny apartamentowiec Wstęga Warty,
• szkoła przy ul. Cegielskiego 1,
• skwer Ignacego Łukasiewicza,
• pomnik Zygi Latarnika,
• oraz pomnikowa Ławeczka Ignacego Łukasiewicza.

Komunikacja

Na południowym obrzeżu Grobli znajduje się ważny węzeł komunikacyjny, którym jest trasa tramwajowa. Obsługują ją linie 5, 13 oraz 16, zapewniając mieszkańcom i odwiedzającym łatwy dostęp do różnych części Poznania. Warto zwrócić uwagę na przystanek Most św. Rocha, który stanowi punkt przesiadkowy dla wielu podróżnych, łącząc różnorodne dzielnice oraz atrakcje miasta.

---

Oceń: Grobla (Poznań)

---