Kościół Najświętszego Serca Jezusa i św. Floriana w Poznaniu

---

Historia

W kwietniu 1890 roku proboszcz parafii św. Wojciecha, która obejmowała tereny wsi Jeżyce, podjął decyzję o zakupieniu dwóch działek przy ul. Kościelnej. Zakup ten, dokonany za zgodą administratora archidiecezji poznańskiej Edwarda Likowskiego, kosztował 32 900 marek. Warto dodać, że fundusze na ten cel pochodziły ze składek wiernych tej parafii oraz diecezji, a całkowita suma została spłacona w ciągu sześciu lat.

W 1890 roku, na terenie zakupionej działki, wzniesiono klasztor dla elżbietanek, które przybyły do Jeżyc w październiku tamtego roku. Przez kolejne lata trwały dyskusje na temat przyszłości planowanego kościoła – miał to być nowy kościół parafialny czy może jedynie filia parafii św. Wojciecha? Ostatecznie 28 czerwca 1894 roku prymas Florian Stablewski podjął decyzję o erygowaniu nowej parafii, która została zatwierdzona przez Ministerstwo Spraw Duchownych i Szkolnych w grudniu tego samego roku, a wydanie zezwolenia miało miejsce 6 stycznia 1895 roku.

W 1894 roku na terenach pod przyszły kościół powstała ochronka, którą prowadziły elżbietanki, a także kaplica, która służyła jako tymczasowy kościół do momentu budowy właściwej świątyni. Dodatkowo zbudowano salę przeznaczoną na spotkania różnych organizacji katolickich. Kamień węgielny pod nową świątynię został uroczyście wmurowany 21 listopada 1897 roku przez prymasa Stablewskiego. W tym samym roku wybrano również patrona nowej parafii – św. Floriana, a podwójne wezwanie zostało zatwierdzone przez papieża Leona XIII, który dodatkowo nadał podwójny przywilej odpustowy na dni św. Floriana oraz na uroczystość Serca Jezusowego. Warto dodać, że wybór św. Floriana uczynił z tej świątyni kościół garnizonowy straży pożarnej.

W wyniku ogłoszonego konkursu na projekt kościoła zwyciężyła koncepcja opracowana przez profesora Jana Rakowicza, inspirowana romańskim kościołem w Schwäbisch Gmünd. Planowano, aby nowa świątynia mogła pomieścić aż 2500 wiernych. Konsekracja kościoła odbyła się w 1911 roku. Niestety, w czasie I wojny światowej doszło do konfiskaty kompletu dzwonów kościelnych. W 1919 roku przy kościele utworzono grotę Matki Boskiej z Lourdes. W 1927 roku na wieży zawisły nowe dzwony, odlanych przez F. Felczyńskiego z Kałusza: Serca Jezusowego (ważący 1554 kg), Świętych Apostołów (617 kg), Świętego Floriana (495 kg) oraz Królowej Korony Polskiej (335 kg).

W okresie międzywojennym przy kościele działały liczne organizacje katolickie, a także dwa chóry. Wydawano również dwa czasopisma religijne. Jednakże 6 października 1941 roku, władze okupacyjne zamknęły świątynię, przekształcając ją w magazyn archiwum. Kościół oraz zakrystię ograbiono z części wyposażenia, również dzwony zostały ponownie skonfiskowane.

Podczas walk o miasto w 1945 roku znaczne zniszczenia dotknęły dachy oraz wieżę kościoła. Po usunięciu składowanych dokumentów, co miało miejsce od 22 maja 1945 roku, świątynię ponownie otwarto 5 czerwca tego samego roku. W czasie renowacji w 1949 roku z wieży usunięto strzelisty hełm i zegar, a do naw bocznych dobudowano kruchty stylowo dostosowane do reszty budowli. W latach 1950–1953 przeprowadzono prace renowacyjne wnętrza, a także odtworzono zaginione elementy wystroju. Na wieży zamontowano trzeci komplet dzwonów, wykonanych z żelaza.

W 1977 roku kościół został wpisany do rejestru zabytków. Dnia 2 czerwca 1981 roku, dzięki zbiórce złomu metali kolorowych przeprowadzonej wśród parafian, na wieży powieszono czwarty zestaw dzwonów. Dzwony te, odlanych z odpowiedniego stopu, to: Najświętszego Serca Jezusa (1190 kg), Maryi Królowej Polski (700 kg), Świętego Józefa (580 kg) oraz Świętego Floriana (305 kg). W latach 1980–1986 odnawiane były witraże, a ostatni remont elewacji miał miejsce w 2005 roku.

Opis

Kościół Najświętszego Serca Jezusa i św. Floriana w Poznaniu to obiekt o niezwykle interesującej architekturze, który przyciąga uwagę zarówno wiernych, jak i miłośników sztuki. Jest to świątynia o trójnawowej, bazylikowej strukturze, zaplanowana w formie krzyża, a jej budowa z czerwonej cegły w stylu neoromańskim nadaje jej niepowtarzalny charakter. Długość kościoła wynosi 58 metrów, a jego szerokość to 34 metry.

Fasada kościoła wyróżnia się portalem z majestatyczną figurą Jezusa, który lewą ręką wskazuje na swoje Serce, a prawą udziela błogosławieństwa. Autorstwo tego dzieła przypisane jest Władysławowi Marcinkowskiemu. Nad portalem umieszczono dużą rozeta z witrażem, na którym widnieje obraz przedstawiający Serce Jezusowe, uznawane za największe tego rodzaju w Poznaniu. Dodatkowo, fasadę zdobią dwa mniejsze witraże: „Chrystus z owieczkami” oraz „Źródło żywej wody pojącej jelenie”. Na południowej ścianie znajdują się tablice upamiętniające Piotra Wawrzyniaka oraz księży parafii, którzy stracili życie w czasie II wojny światowej w KL Dachau (wikariusze) oraz w Forcie VII (proboszcz).

Wieża przylegająca do świątyni początkowo miała wysokość 61 metrów, jednak obecnie jest niższa o około 15 metrów. Została ozdobiona prześwitującymi biforiami i triforiami, co potęguje jej monumentalny wygląd. Wnętrze kościoła jest przykryte stropem drewnianym, a jego ściany zdobią secesyjne polichromie, które powstały w latach 1910–1911 dzięki pracy lwowiaka Tadeusza Sulimy-Popiela. Te wyjątkowe obrazy przedstawiają takie sceny jak „Przejście św. Piotra przez jezioro”, „Pan Jezus wskrzeszający zmarłego”, „Pan Jezus przyjaciel dzieci” oraz wiele innych.

W kościele znajduje się również ołtarz główny, zaprojektowany przez Kazimierza Rucińskiego-Nagórnego, w którym umieszczona jest figura Serca Jezusowego, stworzona przez Władysława Marcinkowskiego. Prezbiterium wyposażone jest w dębowe stalle, a drogę krzyżową z tego samego okresu, poza jedną stacją, która jest kopią z 1945 roku, również wyróżnia szczególna estetyka. Ambona, zrealizowana w 1928 roku, dodaje wnętrzu walorów artystycznych.

W południowej nawie znajduje się ołtarz św. Floriana, który został ufundowany przez Towarzystwo Przemysłowe w 1900 roku. Kolejne ołtarze, takie jak św. Józefa (pełniącego funkcję w nawie północnej) czy Matki Boskiej Częstochowskiej, zostały dobudowane później. Dopełnieniem wystroju są organy pneumatyczne, które zbudowane zostały przez ludwigsburską firmę Walcker. Przy kościele można zobaczyć także groty loretańskie, a oryginalne figury św. Floriana oraz prawdopodobnie św. Józefa, znajdujące się na szczycie budowli, są dziełem Kazimierza Rucińskiego. Natomiast figura Matki Boskiej pochodzi z 1957 roku.

Niektóre z uszkodzonych balasek z kościoła zachowały się i można je obejrzeć w Lapidarium UAM. Dodatkowo, w połowie 2016 roku, przy północnej stronie kościoła została ustawiona figura Najświętszego Serca Pana Jezusa, która jeszcze w większym stopniu podkreśla duchowy wymiar tej świątyni.

---

Oceń: Kościół Najświętszego Serca Jezusa i św. Floriana w Poznaniu

---