Kościół św. Stanisława Kostki w Poznaniu

---

Historia

W latach 1930–1932 powstał niezwykły obiekt architektoniczny, który zrealizowano na podstawie projektu Stefana Cybichowskiego. W 1932 roku miała miejsce wizytacja budowy przez prezydenta Cyryla Ratajskiego, a 1 listopada 1932 roku kardynał August Hlond dokonał konsekracji tejże świątyni. Szybko po tym, bo w 1933 roku, obok kościoła wzniesiono charakterystyczną dzwonnicę. Zachwyca ona swoją wysokością, sięgającą 34 metrów. Budowla została połączona z główną bryłą świątyni poprzez kryty łącznik.

Nieco wcześniej, przed 1936 rokiem, w kościele zamontowano pięć pięknych witraży, z których największy znajdował się w prezbiterium. Dzieło to przedstawiało Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny i zostało stworzone przez Stanisława Powalisza, a jego fundatorem było koło Żywego Różańca. Niestety, wszystkie witraże zniszczyły się podczas walk, które miały miejsce w 1945 roku podczas bitwy o Poznań.

Usytuowanie kościoła na przedpolu Cytadeli sprawiło, że obiekt ten, w trakcie intensywnych zimowych walk w 1945 roku, doznał znacznych zniszczeń. Ta tragiczna historia sprawiła, że kościół stał się nie tylko miejscem kultu, ale i świadkiem burzliwej przeszłości Poznania.

Architektura

Świątynia ta została wzniesiona na prostokątnym planie. Kościół charakteryzuje się halową trzynawową strukturą, zakończoną absydą, a jego stylistyka wpisuje się w nurty neoklasycyzmu.

Od zachodniej strony prezentuje się imponująca fasada, na której znajduje się wysoki portyk, oparty na sześciu kolumnach w porządku jońskim.

Wnętrze kościoła

Wnętrze kościoła zachwyca swoją architekturą, będąc podzielonym na trzy nawy, które oddzielają dwie arkady opierające się na eleganckich kolumnach w stylu jońskim. Ważnym elementem są również cztery dodatkowe kolumny, które wspierają sklepienie absydy. Nawy kościoła przykrywa imponujące sklepienie kolebkowe, a najbardziej centralna nawa ozdobiona jest kasetonami, co dodaje wnętrzu wyjątkowego charakteru.

Ołtarz główny, pierwotnie poświęcony w 1934 roku przez proboszcza Stefana Kaczorowskiego, wyróżniał się wysokością 6,38 metra. W jego sercu znalazł się obraz przedstawiający Pana Jezusa, namalowany przez Tadeusza Pruszkowskiego, który można powiązać z fragmentem litanii: Serce Jezusa, w którym mieszka cała pełnia bóstwa – zmiłuj się nad nami. Obraz otaczają dwa pilastry zdobione liśćmi laurowymi, a nad całością dominuje klasyczny gzyms, na którym umieszczono kartusz z rzeźbą pelikana karmiącego swoje pisklęta. Pelikan ten symbolizuje miłość ofiarną. Po obu stronach kartusza znajdują się rogi obfitości, przepełnione złoconymi różami, a na samej górze widnieje krzyż z koroną cierniową. Ołtarz wyposażony był w tabernakulum, a na froncie mensy ołtarzowej wyrzeźbiono łódkę z żaglem. To unikatowe dzieło zostało jednak zniszczone przez Niemców podczas okupacji.

W 1937 roku w kościele powstały pierwsze dwa konfesjonały wykonane przez Fabrykę Sprzętów Kościelnych św. Wojciecha, zaprojektowane przez architekta P. Wasiewicza. W tym samym roku zamówiono również ambonę, także autorstwa tegoż architekta. Montaż ambony odbył się w styczniu 1938 roku. Jej konstrukcja składała się z dwóch części – kielicha-walca oraz daszku, na którym umieszczono drewnianąfigurę Dobrego Pasterza, trzymającego owcę na ramionach. Wyryty został napis brzmiący: Jam jest Pasterz Dobry. Niestety, ambona także przetrwała jedynie w formie rysunku technicznego po zniszczeniach wojennych. Na tej podstawie odbyła się jej rekonstrukcja w 1947 roku, wykorzystano do tego drewno dębowe.

W 1950 roku, 5 lipca, odsłonięto nowy ołtarz, zaprojektowany przez inż. S. Morawskiego, który w centralnej części prezentował figurę św. Stanisława Kostki, wcześniej dekorującą ołtarz kaplicy przy ul. Winiarskiej od 1923 roku. W późniejszych latach wnętrze wzbogacono również rzeźbami i dziełami sztuki.

W latach 80. XX wieku dębowy krucyfiks, wykonany przez Lecha Czubę, dynamicznie dominował w prezbiterium. W jego towarzystwie znajdowały się rzeźby świętego Stanisława Kostki oraz Matki Boskiej Fatimskiej autorstwa Bogdana Puchalskiego. Na bocznych ołtarzach przetrwały obrazy, które ocalono z wojennej pożogi – po lewej Serca Jezusowego, a po prawej Matki Boskiej Ucieczki Grzesznych. Na ścianach naw bocznych znajdują się dzieła, takie jak Miłosierdzie Boże Lidii Ignaszewskiej oraz święty Józef autorstwa Aleksandry Kołaczyk. Warto również zaznaczyć, że wmurowano trzy tablice upamiętniające, które dotyczą rocznicy śmierci świętego Stanisława Kostki, proboszczów oraz parafian, a także ofiar II wojny światowej.

Nad wejściem do świątyni znajduje się empora, na której umieszczone są organy, stanowiące dopełnienie całej kompozycji wnętrza. W 2016 roku przeprowadzono remont, a w 2017 roku zmodernizowano prezbiterium, wstawiając nowe ławy oraz konfesjonały, a także odnowiono stacje drogi krzyżowej.

Obraz MB Ucieczki Grzesznych

W roku 1935, ks. Stefan Kaczorowski, ówczesny proboszcz, nawiązał współpracę z siostrą Magdaleną Hekker, urszulanką z Sieradza. Niedługo później zaproponował jej stworzenie ołtarzowego obrazu, który przedstawiałby Matkę Boską Ucieczkę Grzesznych. Siostra Hekker przygotowała wstępny szkic, po którym przystąpiła do malowania właściwego dzieła w Sieradzu. Obraz ten ukazuje Matkę Boską trzymającą Jezusa na lewej ręce, unoszącą się nad widokiem Poznania.

W prawym dolnym rogu obrazu dostrzegamy katedrę poznańską oraz kościół Najświętszej Marii Panny. Dodatkowo zauważamy miejską zabudowę oraz wzgórze winiarskie, nad którym widnieje świątynia zakończona kopułą. Prawa ręka Maryi jest zawieszona nad tym kościołem, w jej dłoni znajduje się różaniec oraz szkaplerz, a jej postać emanuje delikatnym blaskiem w kierunku wieży. Krzyżyk różańca wskazuje dokładnie na dach nawy południowej, gdzie do dziś znajduje się wizerunek. Wszystkie postacie zaprezentowane zostały naturalistycznie, a Matka Boska nosi ultramarynowy, misternie udrapowany płaszcz, który stanowi centralny punkt kompozycji.

W 1936 roku obraz został umieszczony w drewnianym ołtarzu zaprojektowanym przez P. Wasiewicza. Ołtarz miał wysokość 6,38 metra i powstał w poznańskiej fabryce sprzętów kościelnych Drukarni i Księgarni św. Wojciecha. Elementy ołtarza były fornirowane drewnem orzechowym, z kwadratowymi pilastrami po bokach, zwieńczonymi medalionami przypominającymi latarnie, ozdobionymi złoconymi płaskorzeźbami. Między tymi elementami znajdowała się bogato zdobiona tarcza z wizerunkiem Serca Maryi i srebrną lilią; serce było przebite mieczem, a wokół znajdowało się jeszcze sześć mieczy, co symbolizowało Siedem Boleści Maryi. Na szczycie tarczy umieszczona została złota korona z krzyżem, opatrzona inskrypcją R.P. 1936 oraz modlitwą Ucieczko grzesznych módl się za nami.

W dolnej strefie ołtarza widniał inicjał maryjny, otoczony różańcowym ornamentem. Ołtarz poświęcony został przez ks. Kaczorowskiego 15 sierpnia 1936 roku. Niestety, w trakcie okupacji zniszczyli go Niemcy, a jedynym, co przetrwało, było tabernakulum. Dzięki sprytowi robotników, które przeznaczone zostało na skrzynkę na gwoździe, ocalono je przed zniszczeniem.

Relikwiarze

W przeddzień II wojny światowej kościół posiadał dwa relikwiarze przenośne. Najstarszy z nich mieścił relikwie patrona świątyni, św. Stanisława Kostki. Relikwiarz ten miał postać złoconego krzyża, na którym wygrawerowany był napis: „Dar J. i M. Jaworowskich 13.11.1931 – Kościół paraf. św. Stanisława Kostki w Poznaniu”. Fundatorami byli Jaworowscy z ul. Obornickiej.

Relikwiarz ten został sprytnie ukryty przed niemieckim okupantem, co pozwoliło mu przetrwać trudne lata wojny. Obecnie jest on eksponowany dla wiernych, którzy mają możliwość ucałowania go, szczególnie podczas odpustu patrona.

Drugim relikwiarzem była srebrna szkatuła, w której znajdował się fragment kości św. Andrzeja Boboli, kanonizowanego w 1938 roku. Niestety, ten cenny relikwiarz zaginął w trakcie II wojny światowej.

Otoczenie

Na terenie kościoła św. Stanisława Kostki w Poznaniu znajduje się dom parafialny, którego budowę zrealizowano w latach 1980–1982. Obiekt ten służy wspólnocie parafialnej, oferując przestrzeń do spotkań i organizacji różnorodnych wydarzeń.

Dodatkowo, na terenie kompleksu można podziwiać grotę Matki Bożej z Lourdes, która została wybudowana w 1990 roku. To miejsce modlitwy i refleksji, przyciągające wiernych oraz turystów.

W kontekście upamiętnienia ważnych postaci historycznych, w dniu 19 września 2014 roku, przy pobliskim parkingu zrealizowano sadzenie dębu pamiątkowego. Dąb ten upamiętnia Stanisława Bręczewskiego, policjanta związanego z Winiarami, który przyszło na świat 2 października 1911 roku. Niestety, zginął on w wyniku zbrodni sowieckiej, zostając zamordowany w Twerze w kwietniu 1940 roku.

---

Oceń: Kościół św. Stanisława Kostki w Poznaniu

---