Jerzy Cegielski

---

Życiorys

Urodziny Jerzego Cegielskiego miały miejsce w Poznaniu, w rodzinie Stefana (1852–1921) oraz Albertyny z Nieżychowskich (1857–1894). Był on wnukiem cenionego Hipolita Cegielskiego.

W młodości naukę pobierał w Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu, gdzie 13 lutego 1908 roku ukończył naukę, zdobijając maturę. Następnie odbył praktyki rolnicze w różnych majątkach znajdujących się w Wielkopolsce.

W dniu 1 października 1910 roku zaciągnął się jako jednoroczny ochotnik do niemieckiego 20. pułku artylerii polowej w Poznaniu. Swoją służbę w armii niemieckiej zakończył 1 października 1911 roku, uzyskując stopień kaprala rezerwy. W 1912 roku rozpoczął studia z zakresu agronomii na Uniwersytecie Wrocławskim, które kontynuował później w Berlinie oraz Lipsku.

4 sierpnia 1914 roku Jerzy został zmobilizowany do armii niemieckiej. Podczas I wojny światowej brał udział w walkach w ramach 32. pułku artylerii polowej ciężkiej, a następnie 19. pułku artylerii polowej Obrony Krajowej. Został ranny 15 czerwca 1915 roku pod Lille, a 27 grudnia 1918 roku zakończył służbę w armii niemieckiej.

5 lutego 1919 roku wstąpił do Sił Zbrojnych Polskich na terenach byłego zaboru pruskiego, gdzie przydzielono go do 1. pułku artylerii polowej wielkopolskiej, znanego później jako 15. pułk artylerii polowej. Jako dowódca 7. baterii odgrywał znaczącą rolę w wojnie z bolszewikami, kierując I dywizjonem. 15 lipca 1920 roku awansował na stopień majora, co miało miejsce z dniem 1 kwietnia tego samego roku, w grupie oficerów byłej armii niemieckiej.

Wyróżniającym się momentem w jego karierze była bitwa warszawska 21 sierpnia 1920 roku. W dniu tym, wnioskując o odznaczenie Orderem Virtuti Militari, podpułkownik Rudolf Niemira opisał jego niezwykłe zasługi:

dnia 21 sierpnia 1920 został I dywizjon, maszerując na drodze z Ostrowi Mazowieckiej do Zambrowa, otoczony przez 86 Brygadę piechoty bolszewickiej, która się przebijała ze wschodu i (…) do wyżej wymienionej (…), i to w ten sposób, że udało się nieprzyjacielowi odciąć 3. baterię od 1. i 2. baterii. Wobec wielkiej liczebnej przewagi nieprzyjaciela – I dywizjon maszerował z jednym batalionem 59 pułku piechoty – zaczynała sytuacja być bardzo krytyczna, mimo że 1, i 2. bateria prażyła ciągle tyraliery bolszewickie. Wtenczas mjr Cegielski, zebrawszy wszystkich zbytecznych artylerzystów 1. i 2. baterii, (…) także kulomioty tych baterii, uderzył na czele tej garstki ludzi na nieprzyjaciela. Po ciężkiej walce udało się rozbić piechotę bolszewicką, która się w lesie (…), pozostawiając wielu rannych i zabitych, i przez to (…) uratować odciętą zupełnie 3. baterię.

Po zakończeniu działań wojennych, Jerzy Cegielski pozostał w Wojsku Polskim jako oficer zawodowy. Kontynuował swoją służbę w 15. pułku artylerii polowej w Bydgoszczy. W 1921 roku został przeniesiony do Obozu Szkolnego Artylerii w Toruniu, gdzie pełnił obowiązki instruktora w Szkole Podoficerów Zawodowych Artylerii. 3 maja 1922 roku został formalnie zweryfikowany w stopniu majora, z datą starszeństwa od 1 czerwca 1919 roku, zajmując 124. lokatę w korpusie oficerów artylerii.

W styczniu 1926 roku przeniesiono go do dywizjonu szkolnego artylerii Okręgu Korpusu Nr VII w Śremie, gdzie objął dowództwo. W lipcu 1927 roku został mianowany dowódcą III dywizjonu w 1 pułku artylerii polowej Legionów w Wilnie. W dniu 23 stycznia 1928 roku prezydent RP Ignacy Mościcki nadał mu stopień podpułkownika z datą 1 stycznia 1928 roku, w korpusie oficerów artylerii, gdzie zajmował 6. lokatę. W lipcu 1928 roku otrzymał potwierdzenie na stanowisku zastępcy dowódcy pułku.

21 stycznia 1930 roku policzył się z 3. pułkiem artylerii polowej Legionów w Zamościu na stanowisko dowódcy pułku. W grudniu 1931 roku został zwolniony z zajmowanego stanowiska, a 30 kwietnia 1932 roku przeszedł w stan spoczynku.

Po zakończeniu kariery wojskowej, 1 grudnia 1933 roku zamieszkał w Bielsku przy ul. Blichowej 68 m. 4, gdzie zatrudnił się w banku. W roku 1934, jako oficer stanu spoczynku, był w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień w Bielsku. Jego status był taki, że był „przewidziany do użycia w czasie wojny”.

Po wybuchu II wojny światowej i agresji ZSRR na Polskę, J. Cegielski w nieznanych okolicznościach trafił do sowieckiej niewoli. Przebywał w obozie w Starobielsku, gdzie wiosną 1940 roku został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie. Jego ciało zostało potajemnie pochowane w zbiorowej mogile w Piatichatkach, gdzie obecnie znajduje się oficjalny Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie, utworzony 17 czerwca 2000 roku. Jerzy Cegielski figuruje na Liście Starobielskiej NKWD pod poz. 3618.

Jego symboliczny grób odnajdziemy na Cmentarzu Junikowo w Poznaniu (pole 9-5-A-26).

W życiu osobistym Jerzy Cegielski był żonaty z Aliną z Ponińskich (1900–1964), z którą doczekał się córki Zofii (1926–2022) oraz syna Stefana (1928–1983).

Ordery i odznaczenia

Jerzy Cegielski był człowiekiem odznaczonym wieloma wyróżnieniami, które podkreślają jego zasługi oraz poświęcenie w służbie wojskowej. Poniżej przedstawiono szczegółowy wykaz przyznanych mu medali i odznaczeń:

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 1434 – 13 maja 1921,
• Krzyż Walecznych dwukrotnie (po raz drugi w 1921),
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921,
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości.

Warto zaznaczyć, że w „Rocznikach Oficerskich” z lat 1923, 1924 oraz 1928 można znaleźć jego nazwisko jako odznaczonego francuskim Krzyżem Wojennym. Jednakże, sam Jerzy Cegielski, wypełniając 14 czerwca 1933 roku kwestionariusz kawalera Orderu Virtuti Militari, pominął to odznaczenie, co może budzić pewne kontrowersje.

Upamiętnienie

11 listopada 1976 roku, w dniu upamiętnienia ofiar Żołnierzy Polskich zamordowanych w 1940 roku w Związku Sowieckim, Prezydent RP na Uchodźstwie, Stanisław Ostrowski, wydał ważne Zarządzenie. Dokument ten umożliwił odznaczenie Pomnika Katyńskiego w Londynie Srebrnym Krzyżem Orderu Wojennego Virtuti Militari.

Natomiast 5 października 2007 roku, minister obrony narodowej, Aleksander Szczygło, nadał mu pośmiertnie stopień pułkownika. Awanse ogłoszono 9 listopada 2007 roku w Warszawie, podczas uroczystości poświęconej pamięci ofiar „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

---

Oceń: Jerzy Cegielski

---