Juliusz Paetz, urodzony 2 lutego 1935 roku w Poznaniu, to postać, która przez wiele lat odgrywała istotną rolę w hierarchii Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce. Zmarły 15 listopada 2019 roku w Pleszewie, był on nie tylko duchownym, ale również posiadał tytuł doktora nauk teologicznych. Pełnił funkcję biskupa diecezjalnego łomżyńskiego w latach 1983–1996 oraz arcybiskupa metropolity poznańskiego od 1996 do 2002 roku. Od 2002 roku nosił tytuł arcybiskupa seniora archidiecezji poznańskiej.
Jego kariera została znacząco naznaczona kontrowersjami. Rezygnację z obowiązków arcybiskupa metropolity poznańskiego składał po ujawnieniu oskarżeń dotyczących molestowania kleryków w poznańskim seminarium. W odpowiedzi na te zarzuty, Stolica Apostolska nałożyła na niego zakazy liturgiczne, co skutkowało również brakiem możliwości udziału w publicznych uroczystościach. Warto jednak zaznaczyć, że nie został mu postawiony zarzut w postaci procesu karnego, co rodzi wiele pytań dotyczących procedur kościelnych i odpowiedzialności duchownych.
Życiorys
Urodziny Juliusza Paetza przypadły na 2 lutego 1935 roku w Poznaniu. W latach 1949–1953 rozpoczął swoją edukację w Niższym Seminarium Duchownym Archidiecezji Poznańskiej. Następnie, w okresie 1953–1958, studiował filozofię oraz teologię w Arcybiskupim Seminarium Duchownym w Poznaniu. Jego święcenia prezbiteratu miały miejsce 28 czerwca 1959 roku w bazylice archikatedralnej Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Poznaniu, gdzie święceń udzielił mu arcybiskup metropolita Antoni Baraniak.
Od 1960 do 1962 roku kontynuował kształcenie na Wydziale Teologicznym Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Po tym okresie, w 1962 roku, wyjechał do Rzymu, gdzie do 1967 roku prowadził dalsze studia na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim oraz Papieskim Uniwersytecie Świętego Tomasza z Akwinu, kończąc je doktoratem nauk teologicznych w obszarze eklezjologii patrystycznej.
W latach 1959–1961 pracował jako wikariusz w parafii św. Stanisława Biskupa w Ostrowie Wielkopolskim, a następnie w parafii Bożego Ciała w Poznaniu oraz w ośrodku duszpasterskim Matki Bożej Królowej Polski w Ostrowie Wielkopolskim, gdzie także pełnił rolę kapelana szpitala.
Od 1967 do 1976 roku był pracownikiem Sekretariatu Generalnego Synodu Biskupów w Rzymie, w tym samym czasie współpracując z Sekretariatem Stanu Stolicy Apostolskiej oraz Radą ds. Publicznych Kościoła. Był także członkiem delegacji watykańskiej zajmującej się stałymi kontaktami roboczymi z rządem PRL.
W latach 1976–1982 pełnił funkcję prałata antykamery papieskiej, będąc bliskim współpracownikiem trzech papieży: Pawła VI, Jana Pawła I oraz Jana Pawła II. Regularnie towarzyszył arcybiskupowi Agostinowi Casarolemu i arcybiskupowi Luigiemu Poggiemu w ich wizytach w Polsce. W 1973 roku otrzymał godność kapelana honorowego Jego Świątobliwości, rok później natomiast uzyskał tytuł prałata honorowego Jego Świątobliwości.
Zmobilizowane zainteresowanie jego osobą przez Służbę Bezpieczeństwa PRL związane było z nieudaną próbą zwerbowania go jako kontaktu informacyjnego. Raporty sugerowały, że odbył on kilkanaście spotkań w tej sprawie, podczas których dostarczał cennych informacji. W 1978 roku zarejestrowano go jako kontakt informacyjny pod pseudonimem „Fermo”, z którym spotykał się do 1980 roku. Paetz zdecydowanie zaprzeczył oskarżeniom o współpracę z wywiadem.
20 grudnia 1982 roku został mianowany biskupem diecezjalnym diecezji łomżyńskiej, a święcenia biskupie otrzymał 6 stycznia 1983 roku w bazylice św. Piotra w Rzymie, co miało miejsce pod przewodnictwem papieża Jana Pawła II, któremu towarzyszyli arcybiskup Eduardo Martínez Somalo oraz arcybiskup Duraisamy Simon Lourdusamy. Paetz przyjął dewizę biskupią „In nomine Domini” (W imię Pańskie). Kanonicznie przejął diecezję 25 stycznia 1983 roku, a 13 marca 1983 roku odbył ingres do katedry św. Michała Archanioła w Łomży.
W 1990 roku zainicjował Diecezjalne Studium Katechetyczne w Łomży, które przekształcono w 1993 roku w Kolegium Teologiczne. Udało mu się także zorganizować I synod diecezjalny w 1995 roku. W 1993 roku powstał diecezjalny tygodnik „Głos Katolicki”, a w ciągu swojej kadencji zainicjował utworzenie 34 parafii. W 1991 roku gościł Jana Pawła II podczas jego IV podróży apostolskiej do Polski.
11 kwietnia 1996 roku Paetz został przeniesiony na urząd arcybiskupa metropolity poznańskiego, a 23 kwietnia 1996 roku objął diecezję. 27 kwietnia 1996 roku odbył ingres do archikatedry Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Poznaniu. Otrzymał paliusz metropolitalny 29 czerwca 1996 roku w bazylice św. Piotra w Rzymie, w czasie gdy Papieski Wydział Teologiczny w Poznaniu został włączony w struktury Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, a Paetz objął stanowisko wielkiego kanclerza tego Wydziału. W 1997 roku spotkał się w Poznaniu z Janem Pawłem II w trakcie jego VI podróży apostolskiej do Polski.
W lutym 2002 roku na łamach „Rzeczpospolitej” pojawiły się oskarżenia dotyczące seksualnego molestowania kleryków w Poznaniu. Lokalne środowisko katolickie próbowało rozwiązać sprawę w sposób dyskretny przez ponad dwa lata, lecz rozmowy z metropolitą oraz interwencje u nuncjusza apostolskiego arcybiskupa Józefa Kowalczyka oraz w Watykanie nie przyniosły rezultatu.
Przypadek wybuchł na nowo w listopadzie 2001 roku, kiedy metropolita usunął księdza Jacka Stępczaka z pozycji redaktora naczelnego „Przewodnika Katolickiego”, ponieważ odmówił publikacji oświadczenia biskupów pomocniczych, którzy wyrazili solidarność z arcybiskupem. W lutym 2002 roku zrealizowano list otwarty 26 sygnatariuszy wspierających hierarchę. Papież Jan Paweł II, w wyniku informacji przekazanej przez Wandę Półtawską, wysłał swoich przedstawicieli do Poznania, aby zbadać sprawę. Paetz odrzucił oskarżenia, jednak w marcu 2002 roku złożył rezygnację z funkcji arcybiskupa metropolity poznańskiego, a Jan Paweł II ją zaakceptował.
Wkrótce Stolica Apostolska nałożyła nań zakaz udzielania sakramentów święceń i bierzmowania, głoszenia kazań, a także przewodniczenia publicznym uroczystościom. Zakazy te miały być wprowadzane do 2013 roku. Duchowny nie przestrzegał jednak nałożonych przez Watykan ograniczeń, co wywołało znaczną krytykę społeczną. Nie wytoczono mu postępowania karnego w sprawie przypisywanych mu czynów.
Jako członek Episkopatu Polski, uczestniczył w pracach Rady Stałej, przewodniczy Rady ds. Środków Społecznego Przekazu i zasiadał w Komisji ds. Duszpasterstwa Turystycznego oraz Zespole ds. Stałych Kontaktów z Episkopatem Litwy. Był konsekratorem dwóch biskupów pomocniczych diecezji poznańskiej: Marka Jędraszewskiego (1997) oraz Grzegorza Balcerka (1999), a także współkonsekratorem biskupa pomocniczego płockiego Andrzeja Suskiego (1986).
Zmarł 15 listopada 2019 roku w Pleszewie, gdzie przebywał w Zakładzie Opiekuńczo-Pielęgnacyjnym Zakonu Sióstr Służebniczek. W związku z planami pochówku w katedrze poznańskiej, arcybiskup Stanisław Gądecki wystosował apel, by zorganizować pochówek w innym miejscu. Ostatecznie, po mszy pogrzebowej w katedrze poznańskiej, 18 listopada 2019 roku został pochowany na cmentarzu parafialnym św. Antoniego Padewskiego w Poznaniu. Obrzędy pogrzebowe miały charakter prywatny, a opinia publiczna nie została wcześniej poinformowana o tych wydarzeniach.
Pozostali ludzie w kategorii "Duchowieństwo i religia":
Antoni Choiński | Wojciech Prus | Paweł Wygralak | Tadeusz Etter | Jacek Bolewski | Marian Walorek | Tomasz Bederman | Czesław Majorek (duchowny) | Stanisław Fabisz | Franciszek Bażyński | Anna Skrzydlewska | Józef Mariański-Bayerlein | Zdzisław Bernat | Czesław Golak | Tomasz Dostatni | Mariusz Werner | Szlomo Zalman Lipszyc | Florentyn Piwosz | Robert Wawrzeniecki | Jarosław PopławskiOceń: Juliusz Paetz