Fort IIIa w Poznaniu

---

Historia

Fort IIIa, zbudowany w latach 1887–1890, powstał w ramach drugiego etapu tworzenia fortów obronnych. Otrzymał miano Prittwitz, co nawiązywało do Moritza von Prittwitza, a podobne oznaczenie nosił także Fort Prittwitz-Gaffron. Jednak w 1931 roku, na mocy działań zmieniających patronów, fort przekształcił swoją nazwę na cześć polskiego bohatera, Józefa Sułkowskiego.

W okresie drugiej wojny światowej fort pełnił funkcję magazynu wojskowego. Niefortunny jego los zakończył się 29 stycznia 1945 roku, kiedy to został zdobyty podczas batalii o Poznań. W tej zaciętej walce zginął m.in. kpt. Paweł Straszko, który dowodził 2 batalionem 446 pułku gwardii. Niemieckie siły broniły się przez długi czas, głównie przy rozwidleniu linii kolejowej oraz w sąsiedztwie os. Warszawskiego, co opóźniło nadciągające natarcie w kierunku Śródki.

Po zakończeniu wojny fort został przejęty przez „Centralę Rybną” jako magazyn solonych śledzi, co niestety negatywnie wpłynęło na stan murów oraz posadzek. Następnie stał się on własnością Ludowego Wojska Polskiego i służył do innych celów magazynowych. Od 1993 roku fort jest wykorzystywany jako krematorium, co wiązało się z kosztowną adaptacją, wynoszącą aż 20 miliardów ówczesnych złotych. Warto zaznaczyć, że był to pierwszy tego rodzaju zakład w Polsce, który zaczął funkcjonować po 1989 roku.

Obecnie teren fortu znajduje się w obszarze Natura 2000, która obejmuje teren specjalnej ochrony oznaczony jako SOO „Fortyfikacje w Poznaniu”.

Lokalizacja i konstrukcja

Fort IIIa w Poznaniu znajduje się w malowniczej okolicy, położony jest na tereniecmentarza komunalnego, który został otwarty w 1943 roku. Jego lokalizacja jest skrupulatnie wyselekcjonowana, ponieważ znajduje się pomiędzy dwiema liniami kolejowymi: Poznań Wschód – Žielieznodorožnyj na północy oraz Warszawa Zachodnia – Frankfurt nad Odrą na zachodzie i południu. Fort IIIa ulokowany jest w dawnym wojskowym lesie Koeniglicher Forst Streitort. Możliwy jest dojazd do obiektu drogą forteczną (ulica Wrzesińska) oraz drogą rokadową (ulice Wileńska i Krańcowa).

Warto zwrócić uwagę na budowę fortu, w której zastosowano wiele unikatowych rozwiązań. Kaponiery były połączone z poterną biegnącą pod fosą, co umożliwiało bezpieczną komunikację między tymi elementami. W strzelnicach kaponier zamontowane zostały stalowe okiennice, co jest rzadko spotykanym rozwiązaniem – w innych obiektach bowiem często stosowano zasuwy gilotynowe. Dodatkowo fort był wyposażony w dwa stanowiska obserwacyjne piechoty W.T.90. Wbrew powszechnym tradycjom, nad prawą kaponierą usytuowano schron dla drużyny przeciwszturmowej, co czyni go jedynym takim fortem wśród istniejących fortów pośrednich.

Przebudowy

W latach 1913–1914 przeprowadzono istotne zmiany, budując na przeciwskarpie mały schron betonowy. Z kolei na początku lat 90. XX wieku miała miejsce modernizacja obiektu: brama główna została przekształcona, a nowoczesny portal wzbogacił jej wygląd; dno lewej części fosy zostało wybrukowane, a także w części czołowej koszar wykonano dodatkowy przejazd do fosy, co ułatwiało komunikację i transport.

---

Oceń: Fort IIIa w Poznaniu

---