Fort II w Poznaniu

---

Historia

Fort II, zbudowany w latach 1878–1882, należy do historycznych elementów twierdzy fortowej. Konstrukcja była realizowana przez firmę Degen Forsten und Wilhelmi i wiązała się z wydatkiem 2 milionów marek, co stanowiło istotny nakład finansowy. W budowie uczestniczyli również jeńcy francuscy, co rzuca światło na skomplikowane realia tamtego okresu.

Początkowo fort nosił nazwę Stülpnagel, aby oddać hołd Friedrichowi von Stülpnagelowi. W 1931 roku patroni zostali zmienieni na polskich, a fort przyjął imię Aleksandra Kraszewskiego.

W czasie II wojny światowej, konkretnie w 1941 roku, obiekt został zajęty przez firmę Telefunken Gesellschaft für drahtlose Telegraphie, która rozpoczęła tam działalność produkcyjną. Z kolei w 1945 roku, w trakcie zaciętej bitwy o Poznań, 1083 pułk piechoty usiłował zdobyć fort, nacierając od południowego wschodu, po wcześniejszym zdobyciu Fortu Ia, oraz od zachodu. Walki miały miejsce od 4 do 7 lutego 1945 roku.

W dniu 8 lutego 1945 roku, po opanowaniu Rataj, niemiecka załoga postanowiła opuścić fort, a znajdujące się tam oddziały broniące Żegrza wycofały się. Po zakończeniu II wojny światowej, fort był wykorzystywany przez wojsko oraz milicję, a później przekształcony w magazyn.

Obecnie fort znajduje się w obszarze Natura 2000 (obszar specjalnej ochrony SOO „Fortyfikacje w Poznaniu”, symbol PLH300005) i zachowany jest w bardzo dobrym stanie. Brak poważnych uszkodzeń budowlanych, a roślinność nie rozrosła się w sposób dziki. Część tego obiektu została poddana rewitalizacji dzięki działalności Stowarzyszenia Lepszy Świat.

W latach 2014–2017 fortem opiekowała się Fundacja Familijny Poznań. Od 2018 roku nad obiektem swoją pieczę objęła Fundacja Fort, mająca na celu jego dalszą rewitalizację. Istniały plany, by na Żegrzu stworzyć Fort Kultury, który miałby na celu ożywienie tego historycznego miejsca i wykorzystanie go w celach kulturalnych.

Lokalizacja i konstrukcja

Fort II w Poznaniu został zaprojektowany w kształcie symetrycznego sześcioboku, co czyni go interesującą konstrukcją obronną. Dojazd do fortu zapewniała zarówno droga forteczna, jak i rokadowa, które obejmowały ulice takie jak Obodrzycka i Forteczna, natomiast połączenie z miastem umożliwiała ulica Rzeczańska.

Kąt między odcinkami czołowymi wynosił 140°. Fort był otoczony wałami, które składały się z artyleryjskiego systemu obronnego z 13 trawersami oraz wałami piechoty. Majdan został podzielony przez nasyp, a całość obiektów była chroniona przez suchą fosę o szerokości od 9 do 10 metrów oraz głębokości sięgającej 9 metrów. Fosa posiadała murowane skarpy oraz trzy kaponierki – jedną czołową i dwie barkowe.

Przebudowy

W latach 1888–1889 dokonano istotnych wzmocnień fortu, a na jego skrzydłach zbudowano sześciostanowiskowe baterie. Kolejne adaptacje miały miejsce w latach 1913–1914, kiedy na przeciwskarpie wzniesiono dwa betonowe schrony przeznaczone dla drużyn przeciwszturmowych. W tym okresie przemurowano także niektóre wejścia, wyposażywszy je w nowe drzwi.

Po 1941 roku, kiedy obiekt został przejęty na potrzeby produkcyjne, zbudowano bocznicę kolejową oraz rampę rozładowczą, umiejscowione w części szyjowej fortu. Fosa została zadaszona, a jej dno przykryto betonową posadzką, co pozwoliło na przekształcenie tego miejsca w hale produkcyjne.

W latach 80. XX wieku bocznica kolejowa do fortu została jednak zlikwidowana, co wpłynęło na zmianę funkcjonalności tego obiektu.

---

Oceń: Fort II w Poznaniu

---