Fort III, znany również jako Fort Graf-Kirchbach, Gröber i Józefa Niemojewskiego, jest jednym z kluczowych obiektów wchodzących w skład Twierdzy Poznań. To zjawiskowe miejsce pokazuje bogatą historię fortyfikacji w tym regionie.
Fort usytuowany jest na malowniczej Malcie, w pobliżu ul. Krańcowej, otoczony pięknym krajobrazem.
Jego architektura oraz strategiczne położenie sprawiają, że jest nie tylko obiektem historycznym, ale również atrakcją turystyczną, która przyciąga miłośników historii oraz architektury.
Historia
W latach 1877-1881 powstał fort znany jako Graf-Kirchbach. W 1931 roku nazwa została zmieniona na cześć polskich patronów, a fort zyskał imię generała Józefa Niemojewskiego.
W wyniku bitwy o Poznań, która miała miejsce 6 lutego 1945 roku, oddziały 117 dywizji piechoty zdołały wywalczyć wyłom pomiędzy Fortem IIa a Fortem III. Dziś obszar ten znajduje się w pobliżu osiedla Zodiak.
W 2011 roku fort został otwarty dla turystów, co przyczyniło się do popularyzacji jego historii przez Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Fortyfikacji.
Co więcej, teren fortu jest częścią obszaru Natura 2000, wpisanego pod specjalną ochroną jako SOO „Fortyfikacje w Poznaniu” (symbol PLH300005).
Lokalizacja i konstrukcja
Obiekt, który obecnie możemy odwiedzić, zlokalizowany jest na terenach Nowego Zoo, które zostało zbudowane w latach 1970-1974. W kierunku południowym od fortu rozciąga się rzeka Cybina, a po zachodniej stronie napotkamy jezioro Maltańskie, które powstało dopiero w 1952 roku, jako efekt spiętrzenia wód Cybiny. Do fortu można dotrzeć zarówno drogą forteczną, prowadzącą ulicą Krańcową, jak i drogą rokadową, czyli ulicą Wileńską.
Cały fort otoczony jest suchą fosą o imponujących wymiarach wynoszących 850 metrów długości, 9 metrów szerokości oraz 5,5 metra wysokości. Jej skarpy zbudowane są z solidnego muru, a sam fort wyposażony jest w pięć kaponier: jedną czołową oraz dwie barkowe, a także dwie izby bojowe mieszczące się w koszarach. Kąt między odcinkami czoła fortu wynosi 140 stopni. Co więcej, pod barkami fortu zlokalizowane były dwie prochownie, które zostały zaprojektowane tak, aby mogły zgromadzić łączną ilość 35 ton prochu.
Przebudowy
W 1889 roku fort III w Poznaniu doczekał się znacznej rozbudowy poprzez dobudowanie na barkach dodatkowych baterii, co wpłynęło na jego obronność. W kolejnych latach zainstalowano nowoczesne, pancerne stanowiska obserwacyjne piechoty W.T.90 oraz stanowiska artylerii W.T.Neu.
W czasie II wojny światowej przeprowadzono kolejne istotne zmiany w strukturze fortu. Fosom nadano nowe funkcje, gdyż zostały one zadaszone, co miało na celu ich zabezpieczenie. Ponadto, na przeciwskarpie wybudowany został metalowy zbiornik, którego przeznaczenie do dziś pozostaje nieznane.
W obrębie części koszarowej prowadzono również prace rozbiórkowe, które polegały na usunięciu sklepionych międzystropów. Prace te były elementem przygotowań do budowy kompleksu wiwaryjnego, znanego jako egzotarium, który jednak nigdy nie zyskał realizacji.
Przypisy
- Instytut na rzecz ekorozwoju: Natura 2000: „Fortyfikacje w Poznaniu”. [dostęp 25.06.2013 r.]
- Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Fortyfikacji: Fort 3: O forcie. [dostęp 26.06.2013 r.]
- a b Geopoz: Przeglądarka danych SIP. Miasto Poznań. [dostęp 24.06.2013 r.].
- a b c d Miasto Poznań, System Informacji Przestrzennej, Miejski Konserwator Zabytków: Zespół Fortów Zewnętrznego Pierścienia Fortyfikacji Pruskich. [dostęp 24.06.2013 r.]
- MariaM. Strzałko MariaM., Raport o stanie zabytków miasta Poznania, Miasto Poznań, 2007.
- Szumowski 1985, s. 355-356.
- Biesiadka i in. 2006, s. 156, 187.
- Biesiadka i in. 2006, s. 132.
- Biesiadka i in. 2006, s. 186.
- Biesiadka i in. 2006, s. 188.
- Polak 1988, s. 283.
Pozostałe obiekty w kategorii "Twierdze":
Fort I w Poznaniu | Fort Ia w Poznaniu | Fort IIIa w Poznaniu | Fort VIII w Poznaniu | Fort II w Poznaniu | Fort IX w Poznaniu | Bastion Colomb | Fort IXa w Poznaniu | Fort VII w Poznaniu | Mury miejskie w Poznaniu | Fort Roon | Fort IIa w Poznaniu | Twierdza Poznań | Fort VIIIa w Poznaniu | Fort Winiary | Fort VI w Poznaniu | Fort VIIa w Poznaniu | Kaponiera KolejowaOceń: Fort III w Poznaniu