Fort VII, znany również pod nazwiskiem Colomb oraz Floriana Dąbrowskiego, stanowi jedną z osiemnastu fortów wchodzących w skład Twierdzy Poznań. Ta imponująca struktura zlokalizowana jest na Woli, przy al. Polskiej.
Fort VII pełnił ważną rolę w historii obronnej miasta, a jego architektura odzwierciedla charakterystyczne cechy fortyfikacji tego okresu.
Ze względu na swoje znaczenie, fort jest często odwiedzany przez turystów oraz miłośników historii, którzy chcą zgłębić tajniki miejscowej architektury militarnej.
Historia
Fort VII, zlokalizowany w Poznaniu, został zbudowany w latach 1876–1880, stanowiąc pierwszy etap rozwoju twierdzy fortowej. W początkowym okresie jego istnienia nadano mu nazwę Colomb, na cześć Friedricha von Colomba, do 1902 roku znaną jako Bastion IV Colomb. W 1931 roku zdecydowano o zmianie patronów, a fort zyskał imię majora Floriana Dąbrowskiego.
W kontekście powstania wielkopolskiego, 4 stycznia 1919 roku, Niemcy broniący Ławicy zagrozili wysadzeniem fortu, w którym składowano znaczne ilości bomb lotniczych. W odpowiedzi na te wydarzenia, 6 stycznia rozpoczęła się bitwa o Ławicę. Ze względu na sytuację, oddział POW otrzymał ważne zadanie zajęcia fortu, co wiązało się z przerwaniem kabla elektrycznego między Poznaniem a Ławicą oraz zablokowaniem łączności telefonicznej, aby uniemożliwić odpalenie ładunków wybuchowych.
Po zakończeniu I wojny światowej fort pełnił rolę magazynu amunicji, m.in. dla 3 pułku lotniczego. W latach 1939–1944 stworzono tam oboz koncentracyjny KL Posen. W końcowym etapie II wojny światowej fort został przekształcony w miejsce produkcji radiostacji przez firmę Telefunken Gesellschaft für drahtlose Telegraphie.
Po wojnie, Ludowe Wojsko Polskie wykorzystało fort do celów magazynowych. Z kolei w latach 60. XX wieku rozpoczęły się prace mające na celu udostępnienie fortu dla zwiedzających. Od 1979 roku w lewej części fortu zlokalizowane jest Muzeum Martyrologii Wielkopolan.
W 2000 roku, Rada Miasta Poznania podjęła decyzję o przekazaniu Agencji Mienia Wojskowego Fortu VIII, w zamian otrzymując Fort VII. Obecnie teren fortu wchodzi w skład obszaru Natura 2000, będącego specjalnym obszarem ochrony o nazwie SOO „Fortyfikacje w Poznaniu”, z symbolem PLH300005.
Lokalizacja i konstrukcja
Fort VII, zlokalizowany w Poznaniu, jest dostępny komunikacyjnie przez drogę rokadową, znaną jako Al. Polska. W niedalekiej odległości od obiektu można zauważyć zabudowę osiedli domków jednorodzinnych, w tym osiedle Lotników Wielkopolskich. Na zachodzie rozciąga się cmentarz jeżycki, a na północ od fortu biegnie linia kolejowa łącząca Poznań ze Szczecinem.
Fort ma charakterystyczny kąt między odcinkami czoła wynoszący 140°. Należy również zauważyć, że obiekt nie jest wyposażony w wał piechoty, co jest wspólne dla wielu fortów, w tym Fortu IX.
Przebudowy
Fort VII przeszedł szereg modernizacji w latach 1887-1888, kiedy to dobudowano sześciostanowiskowe baterie umieszczone przy barkach. Dodatkowo, w latach 1913-1914 zbudowano dwa schrony w przeciwskarpie oraz zamurowano część okien. Później, w 1939 roku, zainstalowano dwa schrony oraz dwie kopuły obserwacyjne, co znacząco wpłynęło na jego konstrukcję obronną.
Przypisy
- a b c d e f g Luiza Szumiło, Leszek Wróbel: Muzeum Martyrologii Wielkopolan - Fort VII. [dostęp 29.06.2013 r.].
- Instytut na rzecz ekorozwoju: Natura 2000: „Fortyfikacje w Poznaniu”. [dostęp 25.06.2013 r.]
- Miasto Poznań, System Informacji Przestrzennej, Miejski Konserwator Zabytków: Zespół Fortów Zewnętrznego Pierścienia Fortyfikacji Pruskich. [dostęp 24.06.2013 r.]
- Geopoz: Przeglądarka danych SIP. Miasto Poznań. [dostęp 24.06.2013 r.]
- a b c Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych województwa wielkopolskiego (31.03.2013 r.). Narodowy Instytut Dziedzictwa, 2013. s. 160. [dostęp 28.06.2013 r.]
- Maria M. Strzałko: Raport o stanie zabytków miasta Poznania, Miasto Poznań, 2007.
- Biesiadka i in. 2006, s. 212.
- Biesiadka i in. 2006, s. 211.
- Biesiadka i in. 2006, s. 140.
- Biesiadka i in. 2006, s. 132.
- Czesław Knoll. Ochrona pomników walki i męczeństwa w Poznaniu. „Kronika Miasta Poznania”. 4/1985, s. 55. Wydawnictwo Miejskie.
- Przegląd wydarzeń sierpień-październik 2000. „Kronika Miasta Poznania”. 4/2000, s. 278. Wydawnictwo Miejskie.
- Bogusław Polak. Walki powstańcze w Poznaniu. „Kronika Miasta Poznania”. 4/1986, s. 48. Wydawnictwo Miejskie.
- Tadeusz Świtała. Sylwetki poznaniaków. „Kronika Miasta Poznania”. 1/1971, s. 150. Wydawnictwo Miejskie.
- Dziesięciolecie zdobycia Ławicy. Święto 3-go pułku lotniczego. „Wielkopolska Ilustracja”. 15/1929, s. 10, 13.01.1929 r.
- Dziesięciolecie zdobycia Ławicy. Święto 3-go pułku lotniczego. „Wielkopolska Ilustracja”. 15/1929, s. 6, 13.01.1929 r.
Pozostałe obiekty w kategorii "Twierdze":
Mury miejskie w Poznaniu | Kaponiera Kolejowa | Fort VIIa w Poznaniu | Fort VI w Poznaniu | Fort Winiary | Fort VIIIa w Poznaniu | Twierdza Poznań | Fort IIa w Poznaniu | Fort Roon | Fort III w Poznaniu | Fort IXa w Poznaniu | Bastion Colomb | Fort IX w Poznaniu | Fort II w Poznaniu | Fort VIII w Poznaniu | Fort IIIa w Poznaniu | Fort Ia w Poznaniu | Fort I w PoznaniuOceń: Fort VII w Poznaniu