III Liceum Ogólnokształcące im. św. Jana Kantego w Poznaniu

---

Historia

Budynek, w którym obecnie ulokowane jest Liceum Ogólnokształcące im. św. Jana Kantego, ma bogatą historię, sięgającą już 1834 roku. Gmach, w którym odbywają się zajęcia, jest mocno związany z historią dawnej dzielnicy pruskiej. Składa się on z trzech wyraźnych segmentów. Najmniejszy i najniższy, zlokalizowany na narożniku ul. Strzeleckiej oraz Strzałowej, był pierwotnie jednopiętrowym domem prywatnym, stworzonym dla niemieckiego drogomistrza Hoffmana. Był on większy od sąsiednich, skromniejszych budynków. W 1833 roku dom ten przeszedł na własność państwa, co otworzyło drzwi dla budowy kolejnej, wyższej części gmachu przy ulicy Strzeleckiej, która powstała w 1856 roku i obecnie mieści szkolną aulę. Ostatnia część budynku, 2-piętrowe skrzydło, dobudowano w 1873 roku.

Gimnazjum Bergera

W 1853 roku, dzięki działalności Gotthilfa Bergera – dynamicznego Niemca, który w późniejszym życiu zebrał znaczny majątek – powstała Szkoła Realna przy ul. Wrocławskiej. Edward Raczyński miał duży wkład w jej utworzenie. Stworzenie tej szkoły było dla Bergera początkiem jego działalności na rzecz edukacji. W 1861 roku przekazał miastu 50 tysięcy talarów na budowę nowego gmachu dla Szkoły Realnej, której budowę rozpoczęto w 1862 roku przy ul. Strzeleckiej. Zapis ten obejmował również warunek, że szkoła przyjmować będzie uczniów niezależnie od ich narodowości i wyznania. W 1865 roku gmachu w stylu neoromańskim z przyjemnością przekroczyli progi pierwszym jego uczniowie. Do ich dyspozycji oddano wówczas pierwszą w Poznaniu salę gimnastyczną oraz liczne sale lekcyjne i laboratoria. Przed swoją śmiercią w 1874 roku Berger ofiarował miastu dodatkowe 150 tysięcy talarów, z których powstał między innymi przytułek dla starców na Wildzie.

Gimnazjum Fryderyka Wilhelma

Etapy rozwoju budynku były ściśle związane z polityką Prus wobec Polaków. Eduard Heinrich Flottwell, który rozpoczął akcję germanizacji, postanowił podzielić istniejące gimnazjum na dwie odrębne placówki – katolicką, pod wezwaniem św. Marii Magdaleny, oraz ewangelicką, którą nazwano Gimnazjum Fryderyka Wilhelma. Z racji na niemieckie pochodzenie fundusze na organizację tej szkoły pochodziły z grzywien i kar nałożonych na uczestników powstania listopadowego. Gmach przeznaczony pod tę szkołę zakupiono 5 czerwca 1833 roku na skrzyżowaniu ul. Strzeleckiej i Strzałowej z ogrodem, który rozrastał się z każdym rokiem za sprawą rosnącej liczby uczniów. W ciągu 84 lat istnienia, od 1834 do 1920 roku, budynek gościł gimnazjum Fryderyka Wilhelma. Wśród naj znakomitszych uczniów tego okresu był Max von Laue, znany później fizyk-noblista. Mimo głównie niemieckiego charakteru, także Polacy zdobywali wykształcenie w tej szkole. Wśród absolwentów byli tacy znakomitości jak Władysław Niegolewski czy Tadeusz Perkitny, a grono pedagogiczne wzbogacali nauczyciele tacy jak Stanisław Motty oraz Karol Libelt.

Początki polskiego szkolnictwa w Poznaniu

W latach 1921-1922 w Polsce istniały męskie, ośmioklasowe gimnazja: Św. Marii Magdaleny, Bergera i Karola Marcinkowskiego. Każde z nich miało dedykowany budynek, ale miejsca nie wystarczało dla rosnącej liczby uczniów. Z tego powodu 6 oddziałów z gimnazjum Św. Marii Magdaleny przeniesiono tymczasowo do budynku gimnazjum Bergera, choć nie były one samodzielne. Dopiero po roku zdecydowano się na stworzenie nowej, samodzielnej jednostki, która od 1 września 1921 roku rozpoczęła działalność w wynajętej połowie gmachu na rogu ulic Stromej i Różanej. Uroczystość oficjalnego otwarcia miała miejsce 12 października 1921 roku, po czym liczba uczniów szybko wzrosła. Jednak gmach na Wildzie, gdzie mieściło się gimnazjum, był użytkowany zaledwie przez dwa lata. W roku szkolnym 1922/23 niemieckie gimnazjum przeniosło się do nowego lokum w pobliżu Kościoła Bożego Ciała w Poznaniu, na ulicy Krakowskiej, która dziś znana jest jako VI Liceum Ogólnokształcące im. Ignacego Jana Paderewskiego. Dyrektor wówczas przejął pieczę nad opuszczonym gmachem fryderykowskim, który wkrótce przeszedł gruntowny remont. Dzięki zaangażowaniu rodziców, pierwszy Komitet Rodzicielski starał się przystosować budynek do potrzeb nowej polskiej szkoły. Rankiem wiosennego dnia 1923 roku, z dzwonkiem przynoszącym nowe życie, uczniowie przenieśli się do odnowionego gmachu.

Wybór patrona

Podczas pierwszego zebrania Komitetu Rodzicielskiego, Bolesław Kliszyński zadał kluczowe pytanie: „A jak teraz będzie się nazywało to nowe gimnazjum, bo przecież straci ono swój tytuł ‚na Wildzie?’” Dyrektor, nie chcąc bądź nie mogąc narzucić nazwy, polecił, aby o wyborze patrona zadecydowało ogół społeczeństwa. Uczniowie czcili wówczas pamięć „Św. Jana Kantego”, więc decyzja zapadła: „Niech to gimnazjum nosi imię św. Jana Kantego.” Propozycja została jednogłośnie przyjęta, a 8 czerwca nowa nazwa została zatwierdzona przez Ministerstwo Oświaty. Z kolei 5 maja 1923 roku, szkoła otrzymała sztandar, który poświęcił ks. prymas kardynał E. Dalbora.

Lata międzywojenne

Między 1920 a 1933 rokiem, placówka zyskała status ośmioletniego gimnazjum z profilem humanistycznym. W 1933 roku zostało ono przekształcone w szkołę dwustopniową: czteroklasowe gimnazjum oraz dwuklasowe liceum, w dalszym ciągu zachowując profil humanistyczny. Do 1939 roku, mury szkoły opuściło około 600 absolwentów, wśród których znajdowały się wybitne postacie, takie jak hm. Florian Marciniak, twórca Szarych Szeregów (jego pamięci została poświęcona tablica odsłonięta 29 listopada 1986 roku). Warto również wymienić osiągnięcia z tego czasu, takie jak uruchomienie warsztatów robót ręcznych, budowę schroniska w Lipnicy Wielkiej i założenie Towarzystwa Przyjaciół Młodzieży Państwowego Gimnazjum im. św. Jana Kantego w Poznaniu. Niestety, w 1939 roku II wojna światowa wstrzymała działalność dydaktyczną placówki.

Lata powojenne

24 kwietnia 1945 roku nastąpiła wznowienie działalności szkoły, jednakże sytuacja polityczna w kraju znacząco wpłynęła na jej cele i ideologię. 22 września 1950 roku placówka została nazwana imieniem Marcina Kasprzaka. W tym czasie odbyła się przekształcenia w czteroletnie III Liceum Ogólnokształcące. Do 1967 roku szkoła była wyłącznie dla chłopców, lecz w tym roku wprowadzono koedukację. Rok 1970 przyniósł szkole profil matematyczno-fizyczny. Warto przytoczyć istotne wydarzenia, takie jak oddanie do użytku w 1955 roku sali gimnastycznej, która została zniszczona podczas II wojny, a także przyznanie szkole Honorowej Odznaki Miasta Poznania w 1960 roku oraz Odznaki Tysiąclecia Państwa Polskiego w 1966 roku. 1967 rok oznaczał również wręczenie sztandaru ufundowanego przez Zarząd Okręgu ZBoWiD.

Historia najnowsza

Po 1989 roku nastąpiły zauważalne zmiany w III Liceum. 13 lutego 1990 roku, na podstawie uchwały Rady Pedagogicznej, przywrócono imię św. Jana Kantego, a także odnaleziono dawny sztandar, który dziś ponownie pełni funkcję sztandaru szkolnego. Od 1992 roku, III Liceum Ogólnokształcące im. św. Jana Kantego działa w ramach Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 3, w którym mieści się również III Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych. Współpraca szkoły z poznańskimi uczelniami umożliwia uczniom uczestniczenie w zajęciach akademickich z przedmiotów rozszerzonych. Oprócz osiągnięć edukacyjnych, III Liceum może poszczycić się sukcesami sportowymi, szczególnie w siatkówce. Działa tu również Klub Debat, odnoszący sukcesy w lokalnych i krajowych turniejach. Z kolei w 2014 roku powstała grupa wsparcia dla drużyn sportowych – 3LO Ultras Crew, która działała do 2017 roku. W 2022 r. z kolei utworzono nową grupę – Trójka Ultras, która kontynuuje te tradycje, prowadząc zorganizowany doping na meczach i wysuwając flagi oraz transparenty. Tradycje szkoły przyciągają uwagę środowiska poznańskich szkół średnich. Absolwenci tej placówki często kontynuują swoje kształcenie na takich uczelniach, jak Politechnika Poznańska, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Uniwersytet Medyczny, i inne uczelnie wyższe. Szkoła kładzie nacisk na rozwój intelektualny uczniów, kierując się pięknym mottem „Per aspera ad astra” (Przez trudy do gwiazd).

Miejsce w rankingach

Mówiąc o osiągnięciach III Liceum Ogólnokształcącego im. św. Jana Kantego w Poznaniu, warto zwrócić uwagę na jego wyróżniające miejsca w rankingu liceów opracowywanym przez portal WaszaEdukacja.pl.

• w roku 2019 zajęło 7. miejsce w Poznaniu,
• w roku 2018 uplasowało się na 6. miejscu w Poznaniu,
• w roku 2017 ponownie zdobyło 7. miejsce w Poznaniu.

Nauczyciele

Wśród nauczycieli III Liceum Ogólnokształcącego im. św. Jana Kantego w Poznaniu można znaleźć wiele wpływowych postaci, które znacząco przyczyniły się do rozwoju edukacji oraz kultury w Polsce.

• Bolesław Grajeta (1895–1970) – polski modelarz lotniczy oraz organizator sportu lotniczego, a także członek organizacji podziemnych w okresie II wojny światowej, jego aktywność miała ogromne znaczenie dla rozwoju lotnictwa w Polsce.
• Marian Jaroczyński (1819–1901) – jego wkład w edukację wymaga dalszego zbadania, jednak jego działalność z pewnością wpływała na rozwój nauki.
• Janina Kamińska (1903-1996) – znana jako wybitna pedagog i świetny organizator, była pierwszą powojenną dyrektorką VII Liceum im. Dąbrówki w Poznaniu oraz długoletnią nauczycielką III Liceum im. M. Kasprzaka w Poznaniu. Wyróżniała się także aktywnością w Fraterni Poznańskiej III Zakonu św. Dominika, a jej zasługi zostały docenione poprzez odznaczenie Krzyżem Kawalerskim Orderu Polonia Restituta.
• Bogusława Latawiec (1939–2001) – jej wkład w rozwój szkoły oraz lokalnej społeczności był niezaprzeczalny.
• Karol Libelt (1807–1875) – znacząca postać w historii edukacji, bez której nie sposób zrozumieć rozwoju myśli pedagogicznej w XIX wieku.
• Hermann Loew (1807–1879) – jako entomolog i nauczyciel matematyki i historii naturalnej, jego prace miały wpływ nie tylko na uczniów, ale także na rozwój nauk przyrodniczych.
• Józef Łukaszewicz (1799–1873) – historyk, dziennikarz, bibliotekarz, wydawca oraz działacz naukowy, jego działalność kulturalna miała ogromne znaczenie w kontekście zróżnicowania polskiej edukacji.
• Jan Kanty Noryśkiewicz (1876–1961) – jako katecheta oraz doktor teologii, uczestniczył w reorganizacji placówki w duchu polskim, co miało znaczenie po 1918 roku. Jego prace i zaangażowanie zostały nagrodzone Złotym Krzyżem Zasługi.
• Wacław Zembrzuski (1912–1976) – pełnił funkcję dyrektora szkoły w latach 1952–1968, a jego działalność jako pedagoga oraz organizatora Uniwersytetu Powszechnego po II wojnie światowej została doceniona poprzez odznaczenie Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Postacie te, poprzez swoje osiągnięcia i determinację, pozostawiły wyraźny ślad w historii tej instytucji edukacyjnej oraz w sercach wielu uczniów, których uczyły i inspirowały.

Absolwenci

W XIX wieku, wśród uczniów III Liceum Ogólnokształcącego im. św. Jana Kantego w Poznaniu, znajdowały się wybitne postacie, które odegrały istotną rolę w historii Polski. Do grona tych osób należy Władysław Niegolewski (1819–1885), który był politykiem, prawnikiem oraz powstańcem styczniowym.

W tej samej epoce wyróżniał się Stanisław Motty (1826–1900), polski działacz społeczny i polityczny, znany również jako prawnik, a także Zygmunt Gorgolewski (1845–1903), uznawany za prekursora w polskiej architekturze historyzmu.

Nie sposób pominąć postaci Franza Xaviera Scharwenki (1850–1924), który był polsko-niemieckim pianistą oraz kompozytorem. Kolejną ważną osobą z tego okresu był Alfred Denizot (1873–1937), specjalizujący się w geometrii wykreślnej, oraz Ireneusz Wierzejewski (1881–1930), wybitny ortopeda, który jednocześnie był profesorem Uniwersytetu Poznańskiego, senatorem II RP oraz generałem brygady Wojska Polskiego.

W XX wieku, szkoła kształciła również takie osobistości jak Jan Sokołowski (1899–1982), który zasłynął jako zoolog i ornitolog, a także profesor Uniwersytetu Poznańskiego. Do istotnych alumnów należy również Wiesław Antoni Szczerbiński (1900–1972), leśnik i myśliwy, profesor Wyższej Szkoły Rolniczej w Poznaniu.

Nie można zapomnieć o Lechu Działoszyńskim (1912–2014), znakomitym biochemiku i lekarzu, oraz o Zbigniewie Zakrzewskim (1912–1992), profesorze Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, który był pasjonatem historii Poznania.

Wśród znaczących alumnów należy wymienić również Florian Marciniak (1915–1944), naczelnika Szarych Szeregów, oraz Stanisława Jasnosza (1921–1988), kuratora Muzeum Archeologicznego w Poznaniu. Warto wspomnieć Zygmunta Baumana (1925–2017), który był cenionym socjologiem oraz filozofem.

Rok 1947 przyniósł nam kolejną ważną postać, Andrzeja Ryżyńskiego (1926–2017), inżyniera i profesora nauk technicznych, który piastował stanowisko rektora Politechniki Poznańskiej. Wśród sportowców, wymienić warto Huberta Wagnera (1941–2002), wybitnego siatkarza i trenera.

Kolejną istotną osobą jest Jerzy Smorawiński (ur. 1942), profesor oraz rektor Akademii Wychowania Fizycznego w Poznaniu, senator IV i V kadencji. Nie możemy również zapomnieć o Jerzym Baksalarym (1944–2005), matematyku i profesorze Uniwersytetu Zielonogórskiego, a także Jacku Matuszewskim (ur. 1946), prawniku i historyku, profesorem Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego.

Nie sposób pominąć twórczości Marka Obarskiego (1947–1997), poety, prozaika i tłumacza, ani Romana Kurkiewicza (ur. 1962), dziennikarza oraz publicysty. Łukasz Wierzbicki (ur. 1974) to popularny autor książek dla dzieci, redaktor oraz podróżnik. Na koniec warto wspomnieć o Michałowi Wojciechowskiemu (ur. 1974), utalentowanym wioślarzu, olimpijczyku z Sydney.

---

Oceń: III Liceum Ogólnokształcące im. św. Jana Kantego w Poznaniu

---