Komandoria (Poznań)

Dzielnice

Komandoria to interesująca część Poznania, będąca jednocześnie jednostką obszarową w ramach Systemu Informacji Miejskiej (SIM). Obszar ten znajduje się pomiędzy Śródką, przy ulicy Podwale na zachodzie, a Zakładami Metalurgicznymi „Pomet” na wschodzie, kończąc się przy Jeziorem Maltańskim, które stanowi granicę na południu.

Warto zaznaczyć, że Komandoria jest podzielona na dwie różne jednostki pomocnicze miasta. Pierwsza z nich to Osiedle Ostrów Tumski-Śródka-Zawady-Komandoria, które obejmuje zachodnią część obszaru, zaś druga to Osiedle Warszawskie-Pomet-Maltańskie, które z kolei dotyczy obszaru wschodniego.

W bliskim sąsiedztwie znajduje się rondo Śródka, przez co zachodnia część Komandorii bywa nierzadko mylona z nazwą Śródka. Ta pomyłka jest szczególnie powszechna wśród osób mniej zaznajomionych z topografią Poznania.

Położenie

Obszar północno-wschodni Komandorii, obejmujący teren od ulicy św. Michała do ulic Miłosławskiej i Zaniemyskiej, a także od ulicy Warszawskiej aż do linii kolejowej nr 3, wchodzi w skład jednostki pomocniczej miasta, znanej jako osiedle Warszawskie-Pomet-Maltańskie. Natomiast zachodni i południowy fragment Komandorii, który rozciąga się od ulicy Podwale do ulicy św. Michała, oraz tereny usytuowane od linii kolejowej nr 3 do obszarów przylegających do Jeziorem Maltańskim, należą do osiedla Ostrów Tumski-Śródka-Zawady-Komandoria.

Zabudowa

Nowoczesne osiedla na obszarze Komandorii zostały zaprojektowane w powojennej Polsce przez Jana Cieślińskiego, który współpracował z Mirosławą Dworzańską oraz Zdzisławem Podoskim. Ich prace stanowiły wstęp do ambitniejszego projektu rozwoju prawobrzeżnej części Poznania. W latach 1948–1952, Zdzisław Podoski stworzył zasadniczą część tej zabudowy, przeznaczoną dla 360 rodzin.

Na tym terenie zrealizowano również pierwszy w Poznaniu zespół mieszkaniowy, który zawierał pawilon handlowo-gastronomiczny, z popularną restauracją Maltańską, zaprojektowaną przez Danutę Hahn. Warto zaznaczyć, że już w drugiej połowie lat 30. XX wieku powstało galeriowe osiedle robotnicze, stworzone prawdopodobnie przez Jerzego Tuszowskiego.

Historia

W obszarze dzisiejszej Komandorii odnaleziono liczne artefakty pochodzące z epok VIII i IX. Ta osada, która pierwotnie rozwijała się wokół kościoła św. Michała, w późniejszym czasie zyskała nową nazwę, a mianowicie kościół św. Jana Jerozolimskiego za murami. Warto dodać, że jej nazwa wywodzi się od komandorii Kawalerów Maltańskich, powołanej w 1178 roku przez Mieszka III, przy wspomnianym kościele.

Podczas zaborów, osada znana była jako Kommendorie. Z kolei w Kodeksie dyplomatycznym Wielkopolski opisana została jako najbardziej na wschód wysunięty fragment poznańskiego skupiska osadniczego (villa que iacet in teritorio ecclesie Hospitalis). W XIII wieku miejsce to przeżywało dynamiczny rozwój związany z produkcją rolną i prawdopodobnie hodowlą zwierząt. Funkcjonował tutaj również młyn, a szpital zaspokajał potrzeby licznie podróżujących przez te tereny.

W 1925 roku Komandoria została włączona do granic miasta Poznań. Natomiast w 1936 roku w tym rejonie wytyczono nowe ulice, które otrzymały nazwiska trzech biskupów poznańskich ze związku z Wielkopolską. Ulica Konarskiego, między innymi, miała upamiętniać Adama Konarskiego (1526-1574), lecz obecnie uznaje się, że może odnosić się do księdza Stanisława Konarskiego, pijara oraz reformatora szkolnictwa, który żył w latach 1700-1773. Inne dwie upamiętnione postacie to Piotr Tomicki i Andrzej Łaskarz.

Pomimo znaczących zmian, z lat 1954-1990 Komandoria pozostawała częścią administracyjnej dzielnicy Nowe Miasto. W styczniu 2001 roku powstała jednostka pomocnicza osiedle Komandoria-Pomet, które, mimo swej nazwy, obejmowało jedynie osiedle Pomet oraz zakłady o nazwie „Pomet”. W sierpniu tego samego roku do osiedla dołączono północno-wschodni fragment Komandorii, a zatem obszar od ul. św. Michała do ul. Miłosławskiej oraz od ul. Warszawskiej do linii kolejowej nr 3.

W 2011 roku, w wyniku reformy jednostek pomocniczych, północno-wschodni teren Komandorii nie połączył się z resztą osady. Zamiast tego, razem z osiedlem Pomet, wszedł w skład nowej jednostki Warszawskie-Pomet-Maltańskie. Dodatkowo, w 2001 roku utworzono również jednostkę pomocniczą osiedle Komandoria-Podwale, obejmującą północno-zachodnią część, rozciągającą się pomiędzy ul. Podwale a ul. św. Michała oraz od ul. Warszawskiej do linii kolejowej nr 3. Po reformie w 2011 roku osiedle Komandoria-Podwale włączono do nowej jednostki Ostrów Tumski-Środka-Zawady-Komandoria, obejmując także nienależącą do tej pory południową część Komandorii nad Jeziorem Maltańskim.

Przypisy

  1. Projekt - Miasto. Wspomnienia poznańskich architektów 1945-2005, Henryk H. Marcinkowski i inni, Poznań: Wydawnictwo Miejskie Posnania, 2013, s. 99-102.
  2. Atlas architektury Poznania, Janusz J. Pazder (red.), Aleksandra A. Dolczewska, Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2008.
  3. Uchwała Nr LXXV/1064/V/2010 Rady Miasta Poznania z dnia 09.07.2010 r. ws. połączenia Osiedla Warszawskiego, Osiedla Maltańskiego i Osiedla Komandoria-Pomet w jedno Osiedle o nazwie Warszawskie-Pomet-Maltańskie.
  4. Uchwała Nr LXXV/1061/V/2010 Rady Miasta Poznania z dnia 06.07.2010 r. ws. połączenia Osiedla Ostrów Tumski-Śródka-Zawady i Osiedla Komandoria-Podwale w jedno Osiedle o nazwie Ostrów Tumski-Śródka-Zawady-Komandoria.
  5. Uchwała Nr LXVIII/796/III/01 Rady Miasta Poznania z dnia 28.08.2001 r. ws. zmiany granic osiedla Komandoria-Pomet w Poznaniu.
  6. Uchwała Nr LI/619/III/2001 Rady Miasta Poznania z dnia 09.01.2001 r. ws. podziału Osiedla Warszawskiego i zmiany jego granic oraz utworzenia w związku z podziałem odrębnej jednostki pomocniczej, Osiedla Komandoria-Pomet.
  7. Uchwała Nr LXXV/892/III/2001 Rady Miasta Poznania z dnia 18.12.2001 r. ws. utworzenia Osiedla Komandoria-Podwale w Poznaniu.
  8. red. Jerzy Topolski, Dzieje Poznania, tom 1, PWN, Warszawa-Poznań, 1988.
  9. Kronika Miasta Poznania, 1964, nr 4, s. 98.
  10. Antoni Gąsiorowski, Pomyłkowi patroni poznańskich ulic, w: Kronika Miasta Poznania, nr 3-4/1984, s. 61.
  11. Łączny Młyn, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V, Warszawa 1884.
  12. Dz.U. z 1924 r., nr 112, poz. 996.
  13. 297. Ul. Warszawska. W: Zygmunt Zaleski: Nazwy ulic w Poznaniu z planem Wielkiego Poznania. Poznań: Magistrat stołecznego miasta Poznania, 1926.

Oceń: Komandoria (Poznań)

★★★★★
Średnia ocena:4.87 Liczba ocen:23