Malta (Poznań)

---

Historia

Nazwa tego unikalnego miejsca wywodzi się od joannitów, którzy w 1187 roku osiedlili się w sąsiedztwie Komandorii. Ci zakonnicy wznosili tutaj, w strategicznym miejscu przy skrzyżowaniu dróg prowadzących na Śrem oraz Giecz, szpital o charakterze przytułku dla podróżnych. W miarę upływu czasu, ich działalność związana z opieką i wsparciem stawiała na rozwój regionu, co doprowadziło do budowy kościoła św. Jana Jerozolimskiego za murami miasta. Tereny współczesnej Malty zostały przekazane zakonnikom przez księcia Przemysła I oraz biskupa Radwana.

W czasach pruskiego zaboru, obszary Malty stały się ulubionym miejscem rekreacyjnym dla mieszkańców Poznania. Na prawym brzegu rzeki Warty Niemcy nie osiedlali się w znaczącej liczbie, co uczyniło ten teren osobliwym z dziedzictwa piastowskiego oraz bogactwa historii I Rzeczypospolitej. Wśród lokalnych atrakcji wyróżniał się Ostrów Tumski wraz z Katedrą. Miejsce to przyciągało miłośników wypoczynku różnorodnym krajobrazem doliny Cybiny, gdzie można było podziwiać urokliwe łąki z kwiatami, a także cieszyć się czasem spędzonym nad stawami i w młynach.

Silne związki, jakie łączyły polską młodzież z Maltą, oraz zawirowania polityczne na finiszu I wojny światowej, doprowadziły do powstania planów stworzenia parku kultury. Kluczową postacią w tym przedsięwzięciu był ksiądz Stanisław Łukomski, który 15 września 1917 roku powołał Komitet Budowy Parku Narodowego, przekształcając wcześniejszy Fundusz poświęcony społecznym potrzebom młodzieży.

W marcu 1919 roku Adam Ballenstaedt przedstawił koncepcję Parku Narodowego na powierzchni 25 hektarów, który miał charakteryzować się regularną kompozycją opartą na 700-metrowej osi. Wzdłuż tej osi miały być zlokalizowane symetrycznie różnorodne obiekty, takie jak boiska, hale sportowe, teatry oraz domy wypoczynkowe. Pomimo innowacyjności projektu Ballenstaedta, nigdy nie przeszedł on do realizacji, a jedynie częściowo zrealizowano miejsce znane jako Kopiec Wolności. Mimo to, projekt ten stał się impulsorem dla przyszłych pomysłów dotyczących Malty w nadchodzących latach.

Myśl o dalszym zagospodarowaniu terenów maltańskich pojawiła się ponownie w 1930 roku, gdy Towarzystwo Miłośników Miasta Poznania zorganizowało konferencję na temat rozbudowy miejskiej zieleni. W 1931 roku ogłoszono konkurs mający na celu rozwój Poznania. Główne założenia wytyczyli dyrektor Ogrodów Miejskich, Bogdan Marciniec oraz architekt Władysław Czarnecki. Pierwsze projekty znane jako Park Wschodni (118 hektarów) obejmowały zredukowaną wersję Parku Narodowego, bazując na wcześniejszych planach Ballenstaedta.

Koncepcja budowy sztucznego akwenu, mającego umożliwić wiosłowanie i pływanie latem, wzbogacała te plany. W wodzie zimą natomiast przewidziano możliwość uprawiania łyżwiarstwa, a nachylone tereny zamierzały być wykorzystane do sportów saneczkowych. Z roku 1932 pochodzi również klinowy projekt zagospodarowania zieleni poznańskiej autorstwa Czarneckiego, który mimo iż zawierał plany dotyczące Malty, został wstrzymany z powodu kryzysu gospodarczego oraz II wojny światowej.

Okupacyjne władze niemieckie wznowiły prace, które wcześniej rozpoczęli Polacy, wykorzystując plany i dysregułę dotyczącą własności w dolinie Cybiny. Wykorzystując pracę więźniów, kontynuowały prace budowlane po 1947 roku. W 1952 roku spiętrzono wodę Cybiny, powołując do życia Jezioro Maltańskie, które stało się areną pierwszych międzynarodowych zawodów wioślarskich, zorganizowanych w ramach Festiwalu Młodzieży i Studentów.

Obiekty

W południowej części Malty znajduje się sztuczne Jezioro Maltańskie, które powstało w wyniku spiętrzenia wód rzeki Cybiny. W otoczeniu jeziora rozciągają się tereny pełne zieleni, w tym las komunalny. Równocześnie wschodnia część tego obszaru została zagospodarowana pod potrzeby Nowego Zoo zlokalizowanego na Białej Górze. Na północy Malta zajmowana jest przez Osiedle Maltańskie, które stanowi osiedle domków jednorodzinnych.

W zachodniej części osiedla można znaleźć gorzelnię, znaną z przeszłości jako Polmos Poznań, która obecnie funkcjonuje jako Wyborowa SA. Tuż obok tej lokalizacji mieści się piękny Park Tysiąclecia, stanowiący idealne miejsce do rekreacji i spacerów.

Obszary przylegające do Jeziora Maltańskiego są niezwykle popularne jako ośrodek rekreacyjny w Poznaniu. Samo jezioro pełni jednocześnie rolę toru regatowego, co przyciąga entuzjastów sportów wodnych. Dodatkowo kursuje tu Kolejka Parkowa Maltanka, która dostarcza atrakcji zarówno dla dzieci, jak i dorosłych, oferując malownicze widoki podczas jazdy.

Na brzegu oraz na tafli jeziora można spotkać wiele interesujących obiektów, w tym:

• Kopiec Wolności,
• Pomnik Harcerzy, który oddaje hołd wielkopolskim harcerzom poległym w latach 1918–1920,
• Biała Góra,
• Nowe Zoo,
• Ogród Czasu,
• Fontanna na Malcie w Poznaniu,
• ośrodek rekreacji Malta Ski,
• Termy Maltańskie,
• sezonowe sztuczne lodowisko,
• sezonowe kino letnie,
• tor saneczkowy,
• park linowy,
• pole do gry w minigolfa i pole treningowe,
• Galeria Malta,
• Poznański Węzeł Rowerowy oraz sezonowa wypożyczalnia rowerów MaltaBike,
• pomnik SS Poznań,
• Centrum Badawcze Polskiego Internetu Optycznego.

---

Oceń: Malta (Poznań)

---