Ulica Gołębia w Poznaniu

---

Przebieg

Ulica Gołębia w Poznaniu rozpoczyna swój bieg w malowniczym miejscu, które ma wiele do zaoferowania. Swój początek ma przy Placu Kolegiackim, a kończy na skrzyżowaniu z ulicą Szkolną, nieopodal szpitala. Cała ulica jest w pełni wybrukowana, co nadaje jej niepowtarzalny charakter. Na początku ulicy, po stronie południowej, wznosi się imponujący budynek kolegium jezuickiego, a także niezwykła fara poznańska.

Warto także zwrócić uwagę na kamienicę znajdującą się pod numerem 2, gdzie mieści się siedziba Wielkopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Ta urokliwa uliczka jest zatem nie tylko miejscem codziennych spacerów, ale również bogatym skarbem historii Poznania.

Nazwa

Nazwa tej ulicy, według Zbigniewa Zakrzewskiego, uchodzi za niezwykle atrakcyjną architektonicznie. Była szczególnie ceniona wśród artystów, w tym malarzy, którzy często zjawiali się w tym malowniczym miejscu.

Źródłem jej nazwy mogą być stada gołębi, które z upodobaniem grzebały w okolicy, w tym w rejonie kościoła farniego oraz w sąsiadującym kolegium jezuickim. Tę hipotezę przedstawił historyk Artur Kronthal.

Historia i obiekty

W późnym okresie średniowiecza przy omawianej ulicy istniał mały, gotycki kościół oraz szpital, który nosił wezwanie św. Stanisława. Z czasem do tego miejsca dobudowano hospicjum przeznaczone dla ubogich duchownych. W latach 1571-1572 teren ten został przekazany jezuitom w celu wzniesienia kolegium.

Pod kątem urbanistycznym, ulica jest definiowana przez barokowe budowle fary oraz kolegium jezuickiego, które zostały zaprojektowane przez architektów Bartłomieja Wąsowskiego oraz Jana Catenazziego. Ich budowa miała miejsce w drugiej połowie XVI wieku, a inicjatywę do wzniesienia tych obiektów podjął biskup Adam Konarski. Z racji na rozległość zabudowań, konieczne było przesunięcie części murów miejskich, co pozwoliło na lokalizację niektórych gmachów poza ich obrębem. Budynki te stały się kluczowym centrum intelektualnym i kulturalnym, szczególnie w zakresie muzyki i teatru, w I Rzeczypospolitej. Na czele uczelni stał m.in. ksiądz Jakub Wujek.

W XVIII wieku dokonano rozbudowy zabudowań jezuickich. W okresie Księstwa Warszawskiego w ich murach działała Szkoła Departamentowa (Lycee), która później przekształciła się w Gimnazjum św. Marii Magdaleny. W 1858 roku szkoła ta przeniosła się do nowego budynku, zlokalizowanego na Garbarach.

Dominująca w pejzażu ulicy jest imponująca wieża farna, która została zbudowana w 1737 roku. Po przeciwnej stronie ulicy znajdują się obiekty Szkoły Baletowej, również związane z jezuickim zespołem. Rozbudowy były prowadzone w XVII oraz XVIII wieku, a ostatecznie zajęły cały kwartał. Projekt schodów i dziedzińca inspirowany był rzymskim kościołem San Carlo alle Quattro Fontane. To właśnie w tych budynkach powstało pierwsze w Poznaniu profesjonalne teatr, które prowadził Wojciech Bogusławski. Dodatkowo, w kolegium mieściło się pierwsze laboratorium fizyczne w mieście.

W 1810 roku, na rogu ulicy Wrocławskiej, funkcjonowała najstarsza w Poznaniu pensja oraz szkoła dla dziewcząt, zarządzana przez Szczepana Trimaila. W czasach zaborów, a także podczas okupacji niemieckiej, ulica nosiła nazwę Taubenstrasse.

Kamińca przy ul. Gołębiej 2, która obecnie mieści Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, zdobiona jest gotyckim portalem z XVI wieku; jego odkrycie miało miejsce w latach 60. XX wieku. Na rogu ul. Wrocławskiej stoi XV-wieczna kamienica znana jako Palazzo Rosso. W tym miejscu niegdyś znajdowała się osada z wczesnego średniowiecza. Warto także wspomnieć o innych cennych budynkach przy ulicy: pod numerami 3 (w latach 1869-1871), 4-4a (pochodzących z lat 70. XIX wieku), 6 (z 1866, prawdopodobnie autorstwa Gustava Schultza) oraz 7 (z lat 70. XIX wieku).

Przed wybuchem II wojny światowej ulica była zamieszkana głównie przez drobnych rzemieślników oraz emerytów. W 1923 roku z gmachu Szkoły Budowlanej na Rybakach przeniosła się do kolegium jezuickiego Szkoła Sztuki Zdobniczej, gdzie nauczało wiele sławnych postaci, m.in. Szczęsny Detloff, Wiktor Gosieniecki, Józef Kostrzewski, Kazimierz Ulatowski i Marcin Rożek. Prace ich uczniów zdobyły uznanie podczas międzynarodowej wystawy sztuki w Paryżu w 1925 roku.

---

Oceń: Ulica Gołębia w Poznaniu

---