Elektrownia gminna na Wildzie w Poznaniu

Inicjatywa budowy elektrowni zyskała akceptację Rady Gminnej 27 marca 1895 roku, co zapoczątkowało realizację ambitnego programu inwestycyjnego. Elektryczność zaczęła być produkowana w tym miejscu już w tym samym roku, co czyniło ją trzecią elektrownią wybudowaną na terenie dzisiejszego Poznania, po elektrowniach w Jeżycach (1893) oraz Łazarzu (1894). Budowa była realizowana przez renomowane niemieckie przedsiębiorstwo „Helios”.

W architekturze elektrowni wyróżnia się dominująca centralna część, otoczona ozdobnymi elementami wykonanymi z klinkieru w unikalnym zielonym kolorze. Niegdyś w pobliżu znajdowały się stajnia i komin, które już nie istnieją. Wnętrze budynku zajmowały istotne dla funkcjonowania elektrowni pomieszczenia, takie jak kotłownia, akumulatorownia, stacja pomp oraz centralna hala maszyn.

Na początku XX wieku, dokładniej w 1900 roku, elektrownia przeszła w ręce miejskie. Funkcjonowała w tym charakterze przez krótki czas, gdyż w połowie 1905 roku uruchomiona została główna elektrownia na Grobli, co spowodowało, że elektrownia na Wildzie zaczęła pełnić jedynie rolę pomocniczą. W 1910 roku ostatecznie zaprzestano działalności elektrowni, a budynek stał się przedmiotem wielu różnych zastosowań do czasu, gdy miejscowe władze zaczęły go podnajmować.

W latach 1905-1917 obiekt zamieszkiwał Paul Boge, stróż i maszynista, który czuwał nad jego stanem. Po I wojnie światowej w budynku działała artystyczna odlewnia wyrobów brązowych prowadzona przez Stanisława Słupczyńskiego, który tworzył tu wiele rzeźb znanych poznańskich artystów. W tym samym okresie mieściły się tu również serownia i mleczarnia Konstantego Lange, fabryka tabaczna Józefa Bilskiego oraz firma Inskropol.

W 1934 roku zarządzaniem budynkiem zajął się Wydział Opieki Społecznej, który przekształcił go w schronisko dla bezdomnych. W trakcie II wojny światowej w elektrowni urządzono łaźnię, a po wojnie, z inicjatywy Rady Narodowej, obiekt stał się Zakładem Dezynfekcji. Gdy sytuacja sanitarna w mieście uległa poprawie, budynek został przekazany Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej.

W dniu 23 stycznia 1996 roku obiekt został wpisany do rejestru zabytków pod numerem A-438. Dwa lata później Sanepid formalnie oddał go gminie Poznań. Po śmierci ostatnich legalnych mieszkańców w 2004 roku budynek popadł w ruinę, aż do momentu, w którym w 2006 roku znalazł się inwestor zainteresowany jego rewitalizacją. Prace remontowe zakończono pod koniec 2007 roku, a miejskie konserwator zabytków dokonał odbioru wykonanych działań.

W chwili obecnej w dawnym budynku elektrowni mieści się galeria, restauracja oraz sklep koncepcyjny SPOT., co stanowi nową jakość w tym historycznym miejscu, pełnym pamięci o przeszłości.