Ulica Wielka w Poznaniu

Ulice i place

Ulica Wielka, znana niegdyś jako Tumska oraz Szeroka, to jedna z ważniejszych ulic w Starym Mieście Poznania. Rozciąga się ona w kierunku wschodnim, zaczynając od Starego Rynku i przechodząc przez osiedle Stare Miasto.

Warto zauważyć, że historia tej ulicy sięga średniowiecza, kiedy to została nazwana Tumska (platea summi) oraz Wielka (platea magna). Przez lata jej nazwa ulegała wielu zmianom, w tym: do 1919 roku była znana jako Breitestrasse, a w latach 1919–1939 nosiła nazwę Szeroka. W okresie II wojny światowej znów wrócono do Breitestrasse, a od 1945 roku ulica przyjęła obecną nazwę - Wielka.

Na przestrzeni swojej historii, ulica ta była również ważnym punktem łączącym różne części miasta i historię samych murów miejskich, które otaczały Poznań w przeszłości.

Historia

Ulica Wielka w Poznaniu ma długą i bogatą historię. Jej wytyczenie miało miejsce w 1253 roku, co zbiegło się z lokacją miasta. W średniowieczu oraz w okresie I Rzeczypospolitej była to jedna z najludniejszych oraz najważniejszych arterii w Poznaniu. Ulica, wychodząc z północno-wschodniego narożnika Rynku, łączyła miasto z Bramą Wielką, która została rozebrana na początku XIX wieku. Warto zauważyć, że w 1996 roku odkryto niektóre z jej XVI-wiecznych fragmentów. Przejście przez ulicę prowadziło również w kierunku Chwaliszewa, Ostrowa Tumskiego, oraz do katedry, a następnie kontynuowało trasę w kierunku wschodnim, prowadząc do Warszawy, Torunia i Gdańska.

W historycznych czasach ulica ta miała głównie charakter rzemieślniczy, z dominującą obecnością rzemiosł skórzanych, szczególnie kuśnierzy i metalowych, w tym złotników.

Po II wojnie światowej ulica oraz fasady przylegających do niej kamienic przeszły prawie całkowitą przebudowę. Warto również wspomnieć, że wylot traktu w kierunku Chwaliszewa i Mostu Chwaliszewskiego (obecnie znanego jako plac Międzymoście) przed wojną wyglądał zupełnie inaczej i był ściśle zabudowany kamienicami.

Obiekty

W okresie istnienia I Rzeczypospolitej, jedna z najbardziej imponujących kamienic miejskich znajdowała się pod numerem 1 na tej ulicy. Budynek, który był inspirowany Pałacem Górków, zajmował kilka działek i był otoczony sadzawką oraz arkadowymi krużgankami, które tworzyły urokliwy dziedziniec. Z ul. Żydowską sąsiadowało dwupiętrowe skrzydło boczne, co czyniło go jednym z ważniejszych obiektów architektonicznych tamtych czasów. Przez kilkanaście lat po II wojnie światowej w tej kamienicy funkcjonował klub studencki Od Nowa, który zyskał popularność na fali odwilży po październiku 1956 roku.

Kolejna interesująca kamienica znajduje się pod numerem 9, na narożniku ulicy Szewskiej. Zaprojektował ją znakomity architekt Hugon Kindler, który był także członkiem rady miejskiej w latach 1855-1930. Budynek, który powstał w 1894 roku, stanowił własność artysty, co manifestują zachowane elementy dekoracyjne odnoszące się do ówczesnej sztuki budowlanej.

Warto również zwrócić uwagę na kamienicę nr 20, pochodzącą z lat 1907 lub 1910, wzniesioną przez Towarzystwo Handlowe braci Panke. Została ona zaprojektowana jako dom towarowy i jest jedną z pierwszych w Poznaniu budowli wykonanych w technologii żelbetowej. Jej fasada przyciąga uwagę stylistyką secesji oraz wczesnego modernizmu. Marcin Libicki zauważa, że obiekt ten prawdopodobnie jako pierwszy w Poznaniu zerwał z historyzującym stylem, wprowadzając nowoczesne rozwiązania. Z kolei kamienica pod numerem 21 była niegdyś własnością przedsiębiorcy Otto Sterna, który miał także inne nieruchomości przy ulicy Woźnej. Budynek ten cechuje się unikalnymi dekoracjami z glazurowanej cegły.

W okresie międzywojennym ulica była zamieszkana przez kupców oraz przedstawicieli przemysłu. Znajdowały się tu m.in. kolektura loteryjna Juliana Langnera, drukarnia Józefa Goździejewskiego (numer 9), a także wydawnictwo Artura Gustowskiego, które specjalizowało się w ekonomicznych oraz handlowych periodykach naukowych (numer 10). Po wojnie wydawnictwo to kontynuował jego syn, Lech Gustowski, który z pewnym sukcesem zajął się działalnością dyplomatyczną.

Na południowym narożniku Garbar powstała po 1830 roku jedna z pierwszych cukierni w mieście, prowadzona przez Włocha, Jakuba Prevostiego. W budynku numer 18, zbudowanym w 1902 roku, mieszkał lekarz Bolesław Broekere, który pracował w Zakładzie dla Głuchoniemych na Śródce. W tym samym budynku działała również wytwórnia cukierków i pierników należąca do Czesława Mielcarzewicza, a obok otworzył swój sklep kolonialny Cygański i Semma oraz hurtownię galanteryjną Leona Siega.

W rozwoju kulturalnym ulicy istotne znaczenie miało kino Corso, później przemianowane na Gong, które niestety zostało zamknięte w latach 90. XX wieku. W 1932 roku miała tu miejsce niebezpieczna sytuacja, gdyż wybuchł pożar w kabinie operatora, który ciężko ucierpiał, gdy próbował ratować taśmy filmowe.

Przypisy

  1. Włodzimierz Łęcki, Poznań. Przewodnik, Zysk i S-ka, Poznań, 2010, s. 96, ISBN 978-83-7506-466-7.
  2. Atlas architektury Poznania, Janusz J. Pazder (red.), Aleksandra A. Dolczewska, Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2008, s. 306, ISBN 978-83-7503-058-7.
  3. Zbigniew Zakrzewski, Ulicami mojego Poznania. Część 2, Wydawnictwo Kwartet, Poznań, 2006, s. 84–86, ISBN 83-60069-25-5.
  4. Poznań – przewodnik po zabytkach i historii, Janusz J. Pazder (oprac.), Jerzy J. Borwiński, Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2003, s. 99–101, ISBN 83-87847-92-5.
  5. a b c d e f g h Marcin M. Libicki Marcin M., Poznań – przewodnik, Piotr P. Libicki (ilustr.), Poznań: Wyd. „Gazeta Handlowa”, 1997, s. 291–293, ISBN 83-902028-4-0.

Oceń: Ulica Wielka w Poznaniu

★★★★★
Średnia ocena:4.71 Liczba ocen:18