Rondo Kaponiera

---

Historia

Budowa wiaduktu

W drugiej połowie XIX wieku, w latach 70., w związku z intensywną modernizacją sieci kolejowej Twierdzy Poznań, nastąpiła istotna zmiana w lokalizacji dworca kolejowego w Poznaniu. Został on przeniesiony z Jeżyc na ul. Zwierzyniecką do obecnego miejsca. W procesie tej zmiany, tory kolejowe zostały przeniesione na przedpole zachodniej części rdzenia poligonalnego twierdzy, co wymusiło zorganizowanie skrzyżowania torów z ciągiem komunikacyjnym, prowadzącym z Bramy Berlińskiej. To doprowadziło do budowy wiaduktu, który miał nadzorować tę infrastrukturę. Wysoko nad torami powstała rampa kierująca w stronę nowego dworca (obecnie ul. Dworcowa), a w zachodnim przyczółku wiaduktu umiejscowiono Kaponierę Kolejową, oddaną do użytku w 1872 roku jako obronny element chroniący tory. Nazwa ta stała się dla całego wiaduktu. W roku 1914, na wniosek ówczesnego prezydenta policji poznańskiej, zmieniono nazwę na most Zamkowy (Schlossbrücke) z powodu nieodpowiedniego użycia nazwy o francuskim rodowodzie, a obecnie nazywany jest Mostem Uniwersyteckim.

Budowa ronda Kopernika 1968–1973

W latach 1968-1973 miała miejsce kolejna, znacząca przebudowa, która przekształciła Kaponierę Kolejową w nowoczesne rondo z przejściem podziemnym. Rondo to, na cześć Mikołaja Kopernika, zyskało swoją nazwę w 500. rocznicę jego urodzin. Prace budowlane rozpoczęły się 1 kwietnia 1968 roku i trwały etapami, przy czym linie kolejowe biegnące pod Mostem Uniwersyteckim były przez cały czas zelektryfikowane i czynne. Podczas rozwoju skrzyżowania konieczne było wyburzenie części starych przyczółków po stronie 'toru szczecińskiego’, jak również w konstrukcji zwanej ‘dziurą toruńską’. Zlecone prace saperskie wykonał pododdział Wojska Polskiego, a w okresie od 1 sierpnia 1971 do 30 września 1971 roku usunięto około 3000 m³ starej konstrukcji, wywożąc 2500 ton gruzu. Przy okazji budowy ronda, na ulicy Roosevelta zorganizowano dodatkowy tor dla tramwajów, który umożliwiał pojazdom zjeżdżającym z ronda skręcanie w ulicę Bukowską (dawniej Świerczewskiego). Ceremonialne oddanie ronda do użytku miało miejsce 19 maja 1973 roku, wraz z oddaniem ostatniego etapu budowy tunelu podziemnego.

W tym tunelu zainstalowano wentylatornię oraz elektryczny system ogrzewania, a także zapewniono możliwość podłączenia do miejskiego systemu ciepłowniczego, co przy temperaturze zewnętrznej -18 °C miało zagwarantować wewnętrzną temperaturę na poziomie +5 °C.

Projekt centralnego węzła komunikacji zbiorowej i zmiana nazwy

W dniu 23 marca 1985 roku ogłoszono wyniki konkursu urbanistycznego na projekt centralnego węzła komunikacji zbiorowej, którego nadano nazwę „Kaponiera”. Konkurs, organizowany przez poznański oddział Towarzystwa Urbanistów Polskich, zakończył się przyznaniem pierwszej nagrody zespołowi z Gdańska, w skład którego wchodzili: Jan Bogusławski, Brunon Cofta, Leon Święcichowski oraz Sławomir Święcichowski. W 1992 roku, w efekcie uzgodnień miejskich, rondo zyskało dzisiejszą nazwę, renowując dotychczasową nazwę „Kaponiera”, co wynikało z istnienia w Poznaniu ul. Kopernika oraz Osiedla Kopernika, z czego mieszkańcy miasta często korzystali z dawnej nazwy „Kaponiera” jako określenia tego miejsca.

Przebudowa ronda Kaponiera 2012–2016

W sierpniu 2012 roku rozpoczęto prace związane z przebudową ronda, które w kolejnych latach były kilkukrotnie opóźniane. Ostatecznie zakończenie wszystkich prac miało miejsce 31 sierpnia 2016 roku, a odbiór budowy przez inspektora nadzoru budowlanego odbył się 2 września 2016 roku. W ciągu nocy z 2 na 3 września rondo zostało otwarte dla wszystkich kierowców, jednak poziom -2, gdzie znajduje się przystanek PST, pozostawał zamknięty z powodu trwających jeszcze prac wykończeniowych. Poziom ten został otwarty dopiero w połowie września 2016 roku. W wyniku modernizacji wzbogacono wszystkie zejścia do przejścia podziemnego o ruchome schody oraz windy, a na górze pojawiły się pasy dla cyklistów. Nowa elewacja została dodana również do przejścia podziemnego. Planuje się także rewitalizację kaponiery kolejowej, która pozostaje jednym z nielicznych zachowanych elementów poligonalnej Twierdzy Poznań. Podczas przebudowy ronda przeprowadzono również remont pobliskiego Mostu Uniwersyteckiego.

Obiekty przy rondzie

W bezpośrednim sąsiedztwie ronda, w miejscu znanym jako zejście „Bałtyk” / MTP, znajduje się obelisk Światowida, którego autorem jest Jerzy Sobociński. Do lipca 2012 roku część podziemnych przestrzeni ronda była zajmowana przez Muzeum Motoryzacji Automobilklubu Wielkopolski. Podziemia te stanowią także ważne schronienie dla nietoperzy, które zimują w tym oryginalnym miejscu, a ich liczba w sprzyjających warunkach może wynosić nawet kilkaset osobników.

W okolicy ronda znajdują się różnorodne interesujące obiekty, w tym:

• Kaponiera Kolejowa,
• Collegium Iuridicum UAM,
• rzeźba Obszar obrazów efemerycznych,
• Akademia Muzyczna im. Ignacego Jana Paderewskiego,
• Drukarnia Concordia,
• Osiedle Vesty w Poznaniu,
• Dom Studencki Jowita (potocznie Akumulatory),
• Hotel Mercure,
• Wieżowiec Zjednoczenia Przemysłu Ceramiki Budowlanej w Poznaniu,
• Kino „Bałtyk” – nieistniejące (przetrwało w nazwie przystanku komunikacji miejskiej),
• Międzynarodowe Targi Poznańskie (westybul reprezentacyjny),
• Budynek Marago w Poznaniu,
• Wieżowiec Bałtyk.

---

Oceń: Rondo Kaponiera

---